In Memoriam

Zmarł prof. dr hab. Józef Bańka

Prof. zw. dr. hab. Józef Bańka (Uniwersytet Śląski w Katowicach).
Prof. zw. dr. hab. Józef Bańka (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

7 lipca 2019 r. w wieku 85 lat zmarł Prof. zw. dr hab. Józef Bańka.

Prof. Józef Bańka  był wybitnym specjalistą z zakresu metafizyki, historii filozofii i antropologii filozoficznej oraz filozofii techniki i etyki, autorem wielu publikacji naukowych.

W 1962 roku skończył studia na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a trzy lata później uzyskał stopień doktora na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 1985 roku był profesorem nauk filozoficznych.

Prof. Józef Bańka  był twórcą eutyfroniki. Zajmował się zagadnieniami związanymi z oddziaływaniem współczesnej techniki na osobowość człowieka. Był twórcą eutyfroniki, koncepcji filozoficznej, która postuluje ochronę człowieka przed przebiegającymi gwałtownie procesami cywilizacji technicznej. Jednym z głównych kierunków terapii w eutyfronice jest etyka prostomyślności, która zakłada, że istotne jest życie człowieka bezpośrednio „teraz”, a nie jako środek do osiągnięcia czegoś w przyszłości.

W nekrologu na stronie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach czytamy:

Z wielkim bólem i smutkiem
oraz w poczuciu niepowetowanej straty
przyjęliśmy wiadomość o śmierci

śp.
prof. zw. dr. hab. Józefa Bańki

Dziekana Wydziału Nauk Społecznych w latach 1999–2005,
organizatora i Dyrektora Instytutu Filozofii w latach 1976–1999,
wieloletniego Kierownika Zakładu Antropologii Filozoficznej,
wybitnego uczonego w dziedzinie filozofii, specjalisty z zakresu metafizyki,
historii filozofii i antropologii filozoficznej oraz filozofii techniki i etyki,
autora licznych dzieł naukowych.

W sposób charakterystyczny dla wielkich osobowości świata nauki znakomicie
łączył funkcje wybitnego Uczonego i Pedagoga – wychowawcy wielu pokoleń
filozofów, dla których pozostanie wzorem i Mistrzem.

Utraciliśmy znamienitego uczonego i nauczyciela akademickiego,
który wytyczał nowe kierunki badawcze oraz inspirował innych.

W naszej pamięci pozostanie jako Człowiek wielkiego serca, kultury osobistej
i błyskotliwego umysłu, mądry i szlachetny, oddany służbie Drugiemu,
autorytet moralny i naukowy, znakomity organizator i wspaniały Przyjaciel.

– – –

Zmarł prof. Józef Bańka – filozof z Uniwersytetu Śląskiego

W wieku 85 lat zmarł filozof prof. Józef Bańka, założyciel i wieloletni dyrektor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – podali przedstawiciele uczelni. Był autorem i współautorem ponad 90 książek oraz blisko 200 artykułów naukowych.

Prof. Józef Bańka kierował Instytutem Filozofii Uniwersytetu Śląskiego w latach 1976–1999, a następnie do 2005 r. był dziekanem Wydziału Nauk Społecznych katowickiej uczelni. Przez wiele lat był też szefem Zakładu Antropologii Filozoficznej na tym wydziale. Jako filozof był specjalistą z zakresu metafizyki, historii filozofii i antropologii filozoficznej oraz filozofii techniki i etyki.

“W sposób charakterystyczny dla wielkich osobowości świata nauki znakomicie łączył funkcje wybitnego Uczonego i Pedagoga – wychowawcy wielu pokoleń filozofów, dla których pozostanie wzorem i Mistrzem. Utraciliśmy znamienitego uczonego i nauczyciela akademickiego, który wytyczał nowe kierunki badawcze oraz inspirował innych. W naszej pamięci pozostanie jako Człowiek wielkiego serca, kultury osobistej i błyskotliwego umysłu, mądry i szlachetny, oddany służbie Drugiemu, autorytet moralny i naukowy, znakomity organizator i wspaniały Przyjaciel” – napisali w środę Rektor i Senat Uniwersytetu Śląskiego.

“Dorobek Józefa Bańki ma rozmiary nie często spotykane: 58 książek autorskich, 38 współautorskich i redagowanych, 185 artykułów. Obejmuje antropologię, filozofię cywilizacji, etykę, epistemologię, metafizykę, monografie wielkich postaci filozofii: Parmenidesa, Zenona z Elei, Plotyna, Mikołaja z Kuzy, Spinozy, Bergsona” – pisał w 2005 r. w wydawanej przez katowicką uczelnię Gazecie Uniwersyteckiej etyk i filozof dr hab. Piotr Skudrzyk, w tekście z okazji 70. rocznicy urodzin profesora.

“W tym rozległym pisarstwie jest i miejsce na uśmiech do czytelnika. Odczytajmy tylko tytuł książki Profesora z roku 1999: +Rap metafizyczny, czyli Odezwa wariata z Opatowa do reszty szaleńców rozpisana na dwanaście spotkań z małą i wielką publicznością obwiesiów i obieżyświatów+” – napisał dr Skudrzyk. W swoim artykule ocenił, że twórczość Józefa Bańki wyróżnia rozbudowana i rygorystycznie realizowana systemowość formułowania myśli oraz swoista terminologia, w której sporo neologizmów utworzonych z greki, łaciny, a także neologizmów bądź rzadko używanych słów z rodzimego języka.

Józef Marian Bańka urodził się w 1934 r. we wsi Nieszków na ziemi miechowskiej. Jego dzieciństwo i okres młodzieńczy przypadły na okres wojny i stalinizmu. Kształcił się w szkole jezuickiej, a studia ukończył na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; pracę magisterską napisał pod kierunkiem Mieczysława Krąpca. Karierę naukową rozpoczął na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, skąd w 1974 r. przeniósł się do Katowic.

Jak pisał prof. Skudrzyk, “intelektualnym żywiołem” prof. Bańki było “jego własne myślenie, wysoce oryginalne i nakierowane przede wszystkim na duchowe potrzeby jednostki. Hasłem przewodnim tego myślenia była eutyfronika: dobra (eu) synteza serca (thymos) i rozumu (phronesis). Nazwę dla swej propozycji intelektualnej tak skonstruował, aby oddawała ducha czasu, kojarząc się z terminem elektronika. Jako polski odpowiednik używał sformułowania etyka prostomyślności” – wskazał naukowiec. W późniejszym okresie badacz skupiał się na teorii recentywizmu (łac. recens – teraz), uznającej, iż tylko aktualne “teraz” ma kontakt z twórczymi możliwościami bytu.

“Mój recentywizm odnosił się do koncepcji współczesnego świata nie tylko z punktu widzenia technicznego, ale także moralnego, etycznego. Stworzyłem etykę prostomyślności i zastosowałem ją do tego, co zaistniało w postaci rewolucji cyfrowej. Idea eutyfroniki zostaje przeze mnie przeniesiona w rzeczywistość wirtualną, rozumianą w jej najbardziej podstawowym dla współczesności sensie, tj. w sensie cyfrowym” – mówił w ub. roku prof. Józef Bańka w rozmowie z Gazetą Uniwersytecką.

Jego ostatnia, wydana w ub. roku, książka nosi tytuł “Myślący obłok. Inscenizacja epistemologiczna”. Jest poświęcona syntezie rozpoznawania przez Komputer Nieskończony zera i jedynki w pojęciu „zera harmonicznego”. “Twierdzę w niej, że o ile wiek XX był wiekiem +ewolucji twórczej+, o tyle wiek XXI i następny staną się wiekiem +ewolucji cyfrowej+, będącej produktem rozumu cyfrowego” – tłumaczył przed rokiem profesor.

Prof. Bańka działał m.in. w Komitecie Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komisji Nauk Filozoficznych i Socjologicznych Oddziału PAN w Katowicach, był we władzach Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, przez wiele lat był prezesem katowickiego oddziału Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. W 1985 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1993 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.(PAP)

autor: Marek Błoński

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *