sekcja tematyczna
wszystkie
Sekcja Antropologii Filozoficznej
Sekcja Dydaktyki Filozofii
Sekcja Epistemologii i Metafilozofii
Sekcja Etyki Ogólnej
Sekcja Etyki Szczegółowej i Stosowanej
Sekcja Filozofii Kultury
Sekcja Filozofii Przyrody i Filozofii Przyrodoznawstwa
Sekcja Filozofii Religii
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i Polityki
Sekcja Filozofii Sztuki i Estetyki
Sekcja Filozofii Techniki
Sekcja Filozofii Umysłu i Kognitywistyki
Sekcja Gości Zagranicznych / Foreign Guest Section – Polish Philosophy: Past and Present
Sekcja Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej
Sekcja Historii Filozofii Polskiej
Sekcja Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej
Sekcja Logiki
Sekcja Metodologii i Filozofii Nauki
Sekcja Ontologii i Metafizyki
Sekcja Semiotyki i Filozofii Języka
typ wydarzenia
wszystkie
panel dyskusyjny
referat w panelu dyskusyjnym
referat w sekcji tematycznej
referat w sympozjum specjalnym,
sympozjum specjalne
wydarzenie odwołane
wydarzenie specjalne
wykład plenarny
zebranie
dzień
wszystkie
09.wrz | poniedziałek
10.wrz | wtorek
11.wrz | środa
12.wrz | czwartek
13.wrz | piątek
14.wrz | sobota
sympozjum lub panel
wszystkie
Sympozjum poświęcone Alvinowi Plantindze
Etyka biznesu
Etyka życia publicznego
Filozofia a religia
Filozofia ekonomii
Filozofia religii. Kontrowersje
Filozofia w szkole
Filozofia, nauka i religia – oczekiwania, roszczenia i kompetencje
Filozofie Wschodu
Historia filozofii a filozofia
Logika filozoficzna – filozofia w logice
Lubelska Szkoła Filozoficzna
Naturalizm - nadnaturalizm
Obecność myśli Kazimierza Twardowskiego we wczesnej fenomenologii polskiej
Ontologia formalna w Polsce
Pamięci i dziełu Profesora Leona Koja
Pomniki Chrześcijańskiej Myśli Filozoficznej XX wieku
Przedmioty światopoglądowo-aksjologiczne w szkole. Spór o pluralizm w edukacji
Pytanie o metodologię nauk dziś
W kręgu polskiej filozofii chrześcijańskiej XX wieku
Znaczenie filozofii Kartezjusza
czas
wszystkie
09:00-10:30
10:30-11:00
10:30-12:45
11:00-11:30
11:45-12:15
12:15-12:45
12:45-13:15
13:30-15:00
15:00-17:00
15:45-16:15
16:30-17:00
17:00-17:30
17:00-19:15
17:30-18:00
18:15-18:45
18:45-19:15
19:15-19:45
20:30-22:00
sala
wszystkie
Atrium
Atrium Collegium Norwidianum
Aula Stefana Kardynała Wyszyńskiego (Gmach Główny KUL)
C-201A (Collegium Jana Pawła II)
C-241A (Collegium Jana Pawła II)
C-304 (Collegium Jana Pawła II)
C-306 (Collegium Jana Pawła II)
C-321 (Collegium Jana Pawła II)
C-324 (Collegium Jana Pawła II)
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
C-623 (Collegium Jana Pawła II)
Centrum Spotkania Kultur
CN-101 (Collegium Norwidianum)
CTW-02 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-102 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-104 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-113 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-114 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-202 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-203 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-204 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-216 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-217 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-219 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-220 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-302 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-304 (Centrum Transferu Wiedzy)
CTW-408 (Centrum Transferu Wiedzy)
GG-207 (Gmach Główny KUL)
GG-208 (Gmach Główny KUL)
GG-213 (Gmach Główny KUL)
GG-245 (Gmach Główny KUL)
GG-246 (Gmach Główny KUL)
GG-247 (Gmach Główny KUL)
GG-248 (Gmach Główny KUL)
KONTAKT Muzeum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
Kościół Akademicki
Muzeum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
Spotkanie przed Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego w Lublinie
Spotkanie przed Pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego
Spotkanie przed Urzędem Miasta Lublina
organizator
wszystkie
Sekcja Antropologii Filozoficznej
Sekcja Dydaktyki Filozofii
Sekcja Epistemologii i Metafilozofii
Sekcja Etyki Ogólnej
Sekcja Etyki Szczegółowej i Stosowanej
Sekcja Filozofii Kultury
Sekcja Filozofii Przyrody i Filozofii Przyrodoznawstwa
Sekcja Filozofii Religii
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i Polityki
Sekcja Filozofii Sztuki i Estetyki
Sekcja Filozofii Techniki
Sekcja Filozofii Umysłu i Kognitywistyki
Sekcja Gości Zagranicznych/Foreign Guest Section
Sekcja Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej
Sekcja Historii Filozofii Polskiej
Sekcja Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej
Sekcja Logiki
Sekcja Metodologii i Filozofii Nauki
Sekcja Ontologii i Metafizyki
Sekcja Semiotyki i Filozofii Języka
wrzesień
abstrakt
Tradycjonalizm jest polisemantycznym określeniem wskazującym usposobienie, zespół nawyków i obyczajów albo przekonań czy nawet spójnej i kompletnej doktryny, którego precyzyjniejszy sens odczytać można dopiero identyfikując jego zakres przedmiotowy (sferę religijną,
abstrakt
Tradycjonalizm jest polisemantycznym określeniem wskazującym usposobienie, zespół nawyków i obyczajów albo przekonań czy nawet spójnej i kompletnej doktryny, którego precyzyjniejszy sens odczytać można dopiero identyfikując jego zakres przedmiotowy (sferę religijną, filozoficzną, społeczno-polityczną, kulturalną, artystyczną, obyczajową etc.), bądź – w wypadku tradycjonalizmu społeczno-politycznego – sposób rozumienia tego terminu w różnych ujęciach szeroko rozumianej postawy i doktryny konserwatywnej. W każdym też wypadku sens tradycjonalizmu uzależniony jest od adekwatnego dla danego użycia zakresu i sensu słowa tradycja. Pośród historyków idei szczególnie popularny jest pogląd przeciwstawiający sobie tradycjonalizm i konserwatyzm na płaszczyźnie „uświadomienia” i teoretycznego wyrafinowania, w którym to układzie tradycjonalizmowi przypada miejsce ateoretycznego i bezrefleksyjnego odruchu zachowawczego, charakterystycznego dla osobników umysłowo ociężałych oraz społeczeństw i cywilizacji „stagnacyjnych”. Z powyższym ujęciem nie zgadzają się na ogół sami konserwatyści, zwłaszcza tzw. ewolucjonistyczni i proweniencji anglosaskiej, począwszy od Edmunda Burke’a, w oczach których tradycja, pojęta jako wyselekcjonowana świadomie, najwartościowsza część dziedzictwa wspólnotowego (cywilizacyjnego i narodowego) jest jednym z głównych kanonów „uświadomionego” konserwatyzmu ideowego. Tradycjonalizm polityczny jako doktryna odrębna od konserwatyzmu, a nawet mu przeciwstawna, ze względu na obecność w konserwatyzmie śladów i powiązań z liberalizmem, występuje jednak głównie w krajach romańskich, w tych w nurtach i środowiskach ideowych, które temat tradycji uczyniły fundamentem i osią swojej filozofii (i teologii) politycznej.
dzień i godzina
(Wtorek) 10:30 - 11:00
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
obradom przewodniczy
prof. dr hab. Justyna Miklaszewska
Uniwersytet Jagielloński
obrady sekcji w sesjach równoległych
sesja równoległa A
sesja A
program sesji Asesja B
program sesji Babstrakt
W pracach poświęconych teorii obowiązku niewiele uwagi poświęcono rozróżnieniu obowiązków na doskonałe i niedoskonałe. Referat ma na celu wypełnienie tej luki; będzie stanowił próbę eksplikacji pojęcia obowiązku niedoskonałego, zmierzającą do
abstrakt
W pracach poświęconych teorii obowiązku niewiele uwagi poświęcono rozróżnieniu obowiązków na doskonałe i niedoskonałe. Referat ma na celu wypełnienie tej luki; będzie stanowił próbę eksplikacji pojęcia obowiązku niedoskonałego, zmierzającą do wykazania, że jest ono niejednorodne – obejmuje w istocie kilka różnych typów obowiązku (nazwanych w referacie: niedoskonałymi w sile normatywnej, niedoskonałymi w sposobie spełniania oraz niedoskonałymi w wymagalności), a powstałych w wyniku odrzucenia lub modyfikacji co najmniej jednego z elementów pojęcia obowiązku doskonałego, a więc takiego, który (a) jest rzeczywisty (tzn. jest obowiązkiem sensu stricto, a nie quasi-obowiązkiem, czy wymogiem supererogacyjnym); (b) jest skorelowany z określonym uprawnieniem innej osoby/osób lub instytucji (korelacja oznacza tutaj przede wszystkim możliwość wymagania od podmiotu obowiązku, by się z niego wywiązał); (c) nie pozostawia swobody w sposobie jego wykonania. W referacie omówiona zostanie także relacja podziału obowiązków na doskonałe/niedoskonałe z innymi podziałami obowiązku proponowanymi przez etyków czy teoretyków prawa (na katorthoma/kathekonta, pozytywne/negatywne, reguły/zasady, prima facie/absolutne); zostania również przeanalizowana kwestia powszechności występowania obowiązków niedoskonałych w prawie i moralności.
dzień i godzina
(Wtorek) 10:30 - 11:00
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Zapomnienie to znaczniej mniej niż wybaczenie i pojednanie. Zapominając, schodzimy z religijnych i moralnych wyżyn w ludzki świat nieudolności i bezsilności. Choć odmienne są horyzonty pamięci i zapomnienia, sztuce pamięci
abstrakt
Zapomnienie to znaczniej mniej niż wybaczenie i pojednanie. Zapominając, schodzimy z religijnych i moralnych wyżyn w ludzki świat nieudolności i bezsilności. Choć odmienne są horyzonty pamięci i zapomnienia, sztuce pamięci (ars memoriae) towarzyszy nieodmiennie, nie mniej od niej istotna i nie mniej głęboka, arcyludzka sztuka zapomnienia (ars oblivionis). Indywidualna tożsamość oraz polityczna jedność powstają dzięki temu, że pewne sprawy wpisane zostają do księgi pamięci, inne zaś do księgi zapomnienia. Ale nie miejmy wątpliwości – te drugie również zostają zachowane, jako te, o których należy zapomnieć. Zapomnienie – ten ratunkowy manewr umęczonej pamięci – to zawsze autodafe świadomości. Gdy jest celowe, staje się pod pewnymi względami gorsze od zapomnienia nieumyślnego, ponieważ dokonuje się w świetle świadomości, która samą siebie wygasza; jest też trudniejsze od zawziętego poszukiwania zemsty, która niesiona jest siłą urazy. Paradoksem jest to, że zapomnienie kładące kres tyranii pamięci, gdy jest celowe i zamierzone, pamięć tę w swoisty sposób utrwala. Odmawiamy pamiętania nie bez bólu i wysiłku, zabijamy świadomość, skracamy horyzont, nie chcemy sięgać do pewnych fragmentów przeszłości. Zapomnienie to unik, wycofanie się, samooszukiwanie się, przemilczanie i udawanie. Prowizoryczną równowagę psychiczną i względny ład w relacjach społecznych łatwiej czasami zbudować na cmentarzu pamięci, niż na bezkompromisowym przywoływaniu przeszłości. Skoro – zgodnie z tym, co mówił Nietzsche – zapomnienie jest konieczne w życiu jednostki i społeczeństwa, to powinny istnieć psychiczne i społeczne reguły, pod dyktando których zapominamy. Spróbujemy je zrekonstruować.
dzień i godzina
(Wtorek) 11:00 - 11:30
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
obradom przewodniczy
prof. dr hab. Justyna Miklaszewska
Uniwersytet Jagielloński
obrady sekcji w sesjach równoległych
sesja równoległa A
abstrakt
"Przedmiotem referatu będzie analiza powiązania dyskursywnego pomiędzy współczesnymi dekonstrukcjami idei podmiotu jako bytu o określonej tożsamości a sposobami legitymizacji władzy państwowej. Przełomowi kulturowemu lat 60-tych XX wieku towarzyszy problematyzacja idei podmiotu,
abstrakt
“Przedmiotem referatu będzie analiza powiązania dyskursywnego pomiędzy współczesnymi dekonstrukcjami idei podmiotu jako bytu o określonej tożsamości a sposobami legitymizacji władzy państwowej.
Przełomowi kulturowemu lat 60-tych XX wieku towarzyszy problematyzacja idei podmiotu, w ślad za nią idzie problematyzacja podmiotu praw człowieka. Tymczasem w tym właśnie okresie coraz większego znaczenia nabiera legitymizacja państwa jako instytucji ugruntowującej te prawa.
Formułowane są koncepcje przyjmujące założenie podmiotu jako teoretycznej lub politycznej fikcji, konstytutywnej dla idei praw człowieka i legitymizującej współczesne państwo liberalno-demokratyczne, wyrazem teoria wolnego dyskursu, a także koncepcja modernizacji refleksyjnej. Koncepcje te uzasadniały model państwa realizującego nie tylko prawa indywidualne, polityczne i socjalne, lecz również prawa do swobodnego kształtowania tożsamości.
Intensyfikacją tej tendencji jest rozumienie podmiotu w postmodernizmie po „zwrocie etycznym” oraz w marksizmie poststrukturalistycznym. W koncepcjach tych, programowo „antyhumanistycznych”, podmiot praw człowieka staje się ideą zwyczajowo przyjętą w pozytywnie wartościowanej praktyce społecznej lub konstrukcją ideologiczną, „pustą znaczącą” pod która można podkładać treści uzasadnione aktualnym stanem walki politycznej. Taka idea podmiotu jest uzasadnieniem dla państwa, które nie tylko chroni i wspiera różne projekty tożsamości, ale i ugruntowuje ich społeczne uznanie.
Jako uwieńczenie tego procesu jawi się podmiot nowego materializmu, kierunku myśli politycznej zakładającego upodmiotowienie wszelkich postaci materii, również nieożywionej. Na jego gruncie następuje ostateczne odejście od idei podmiotu ludzkiego jako uprzywilejowanej kategorii ontologicznej, etycznej i politycznej. Obraz świata nowego materializmu, w ocenia autora referatu – swoista dystopia, jawi się jako komplementarny z legitymizacją państwa rezygnującego z idei praw człowieka jako swego uzasadnienia, sprawującego nad jednostką coraz większą kontrolę.
“
dzień i godzina
(Wtorek) 11:00 - 11:30
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(Wtorek) 11:45 - 12:15
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Współczesne dyskusje toczone wokół małżeństwa i jego instytucjonalnych form, zmuszają nie tylko prawników, ale również filozofów do ponownego przemyślenia definicji małżeństwa. W trakcie wystąpienia wskazanych zostanie szereg trudności wynikających z
abstrakt
Współczesne dyskusje toczone wokół małżeństwa i jego instytucjonalnych form, zmuszają nie tylko prawników, ale również filozofów do ponownego przemyślenia definicji małżeństwa. W trakcie wystąpienia wskazanych zostanie szereg trudności wynikających z konsekwencji przyjmowania określonych uzasadnień, wykorzystywanych przy argumentowaniu za poszczególnymi formami małżeństwa. W przemówieniu uwaga będzie skoncentrowana na trzech wymienionych w tytule aspektach. Pierwszy będzie podejmował problem rozumienia małżeństwa jako kontraktu. W kontekście definiowania małżeństwa jako kontraktu podjęte zostanie zagadnienie miłości romantycznej i oszustwa małżeńskiego (ang. marriage fraud). Drugi będzie dotyczył prawa do małżeństwa, a przede wszystkim tego, czy małżeństwo należy rozpatrywać jako prawo jednostki, czy jako prawo grupy (pary). W tym kontekście podjęta zostanie analiza argumentacji z orzeczenia Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z 2015 roku. Trzeci skoncentruje się na rozumieniu małżeństwa jako relacji. Analiza tego aspektu będzie dotyczyła przede wszystkim dyskusji wokół specyfiki relacji małżeńskiej, a także możliwości jej zaistnienia w społeczeństwie przedpolitycznym. Wykład będzie miał na celu wskazanie pojawiających się trudności w określaniu spójnej i konsekwentnej definicji małżeństwa w warunkach współczesnego społeczeństwa, któremu stawiany jest wymóg neutralności.
dzień i godzina
(Wtorek) 11:45 - 12:15
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"W 2008 r. ukazała się zbiorowa, dwutomowa praca pt. ""Experimental Philosophy"" pod redakcją J. Knobe i S. Nicholsa. Otwierał ją programowy tekst autorstwa wspomnianych edytorów zatytułowany ""An Experimental Philosophy Manifesto"".
abstrakt
“W 2008 r. ukazała się zbiorowa, dwutomowa praca pt. “”Experimental Philosophy”” pod redakcją J. Knobe i S. Nicholsa. Otwierał ją programowy tekst autorstwa wspomnianych edytorów zatytułowany “”An Experimental Philosophy Manifesto””. Wkrótce zaczęły się ukazywać przewodniki oraz bardziej szczegółowe studia poświęcone tytułowej kwestii. Trzon pierwotnie wskazywanych działów filozofii, które nowym programem badawczym miały zostać objęte stanowiły: epistemologia, filozofia języka i etyka. Dekadę później, literatura poświęcona tej problematyce znacząco się powiększyła i zaczęła obejmować kolejne subdyscypliny filozoficzne, nie ominęło to filozofii polityki. Jak dotąd podejście badawcze określone mianem „filozofii eksperymentalnej” nie stało się ani częścią głównego nurtu problemowego refleksji filozoficznej jako takiej, ani nie wyznaczyło powszechnie stosowanych strategii metodologicznych realizowanych na polu filozofii.
Celem referatu jest podjęcie rozważań o charakterze metafilozoficznym skoncentrowanych na próbach adaptacji idei eksperymentalnej weryfikacji intuicji i problemów filozoficznych formułowanych przez filozofów polityki. Próba zaadaptowania tego podejścia, jakim jest rzeczona filozofia eksperymentalna na grunt filozofii politycznej jest nie tyle kontrowersyjna, co jałowa, z tego powodu, że nie jest w istocie rzeczy badawczym novum. Liczne problemy ujmowane w sposób jeśli nie identyczny, to bardzo zbliżony do tego, który jest postulowany przez zwolenników filozofii eksperymentalnej, znajdują od kilkudziesięciu lat swe rozwiązania na gruncie badań prowadzonych przez reprezentantów licznych społecznych nauk szczegółowych, zajmujących się zjawiskami politycznymi, jak np. empirycznie nastawione nauki polityczne, socjologia polityki i psychologia polityki. W tej sztuacji, eksperymentalna filozofia polityki staje się de facto doksografią, starając się przy okazji wyważać drzwi, które kiedyś już otworzono.
“
dzień i godzina
(Wtorek) 12:15 - 12:45
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
W wystąpieniu zostaną omówione współczesne koncepcje własności. Porównane zostaną ze sobą libertariańskia i liberalne koncepcje własności. W pierwszej części zostanie zaprezentowana koncepcja Murraya N. Rothbarda, a w drugiej wnioski wypływające
abstrakt
W wystąpieniu zostaną omówione współczesne koncepcje własności. Porównane zostaną ze sobą libertariańskia i liberalne koncepcje własności. W pierwszej części zostanie zaprezentowana koncepcja Murraya N. Rothbarda, a w drugiej wnioski wypływające z koncepcji Lawrence’a Beckera, Johna Christmana, Stephena Munzera, Jeremy’ego Waldrona. Zasadnicza różnica pomiędzy tymi stanowiskami polega na odmiennym podejściu do źródeł własności. Dla Rothbarda własność ufundowana jest w naturze człowieka i zasadzie samoposiadania/autowłasności, podczas gdy dla pozostałych filozofów własność zakorzeniona jest w relacjach społecznych. Dla Rothbarda własność posiada absolutny charakter, a dla liberałów – relatywny. Liberałowie traktują własność jako podzielną wiązkę uprawnień, co umożliwia im oddzielenie od siebie praw do kontroli nad rzeczą od praw do dochodu/zysku z danej rzeczy. Traktują także własność jako pochodną sprawiedliwości, a systemy własności jako schematyczne, w sensie Nozicka. Liberałowie kwestionują również libertariańskie, a zaczerpnięte od Locke’a, podejście do pracy, mającej stanowić tytuł własności. Różnice w podejściu do własności przekładają się także na odmienne stanowisko, dotyczące roli państwa. W libertariańskiej koncepcji państwo nie ingeruje w własność prywatną, podczas gdy w liberalnej jest via system podatkowy jej dystrybutorem.
dzień i godzina
(Wtorek) 12:15 - 12:45
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Stojąc na stanowisku radykalnego rozróżnienie wspólnoty i społeczeństwa jako odrębnych form organizacji zbiorowości (inspiracja F. Tönniesem), trzeba zauważyć ekspansywny charakter samej wspólnoty. Jednak jej roszczenia do totalności nie wynikają z
abstrakt
Stojąc na stanowisku radykalnego rozróżnienie wspólnoty i społeczeństwa jako odrębnych form organizacji zbiorowości (inspiracja F. Tönniesem), trzeba zauważyć ekspansywny charakter samej wspólnoty. Jednak jej roszczenia do totalności nie wynikają z eliminacji innego (innych), ale – co można określić mianem radykalizmu wspólnotowego (przekształcając pojęcie H. Plessnera) – negacją (niezauważaniem) jakichkolwiek bytów społecznych poza przestrzenią wspólnoty. Wyrażając to radykalniej, oznacza to traktowanie „wszystkiego” poza wspólnotą jako „nic” – pustą przestrzeń do wypełnienia. Ta odmowa statusu ontologicznego (bytowego) dla innych, jest najgroźniejszą formą tendencji totalizującej wspólnot. Wyzwaniem staje się ochrona tego, co można określić społeczeństwem, które w „starciu” z tendencjami monopolizacji i homogenizacji działań wspólnoty, szczególnie popartym przez państwo, może oznaczać eliminacje różnorodności (inności) w życiu zbiorowości. Czy zatem istnieją mechanizmy obronne społeczeństwa przed ekspansją wspólnoty, szczególnie, gdy rości ona sobie uzurpacje do bycia jedyną wspólnotą polityczną, religijną czy ideologiczną? Co w przypadku, gdy państwo staje się właśnie taką monolityczną wspólnotą? Kogo wspólnota uznaje, a w zasadzie nie uznaje, za wroga? Są to pytania, na które musi odpowiedzieć przede wszystkim filozofia społeczna.
dzień i godzina
(Wtorek) 17:00 - 17:30
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(Wtorek) 17:00 - 17:30
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Poruszając się w obrębie zagadnień filozofii polityki często natrafiamy na problemy, gdzie ona sama wydaje się niewystarczająca. Dla rozwiązywania konkretnych problemów i udzielenia odpowiedzi na coraz bardziej palące pytania zdaje
abstrakt
Poruszając się w obrębie zagadnień filozofii polityki często natrafiamy na problemy, gdzie ona sama wydaje się niewystarczająca. Dla rozwiązywania konkretnych problemów i udzielenia odpowiedzi na coraz bardziej palące pytania zdaje się ona potrzebować czegoś więcej, niż tradycyjne narzędzia i przypisany do tej dziedziny aparat pojęciowy. By sprostać wyzwaniom współczesności powinna ona sięgać po etykę rządu, która zdaje się proponować szczegółowe recepty na dobrze opisane w swej dziedzinie problemy. Dopiero splot tych dwóch pozwala dostrzec znaczenie etyki w dziedzinach, takich jak obywatelstwo, konflikt interesów na linii rząd obywatel, lobbing, przejrzystość działań rządu, etyczne aspekty układania i uchwalania budżetu państwa, czy w końcu w prowadzenie kampanii wyborczej. Obszarów, w których wzajemne przenikanie się filozofii polityki i etyki rządu jest oczywiście więcej, a każdy z nich może/powinien być rozpatrywany w trzech generalnych kategoriach – w dziedzinie polityki (gdzie rozważamy podejmowanie konkretnych, etycznych decyzji), w obowiązujących procedurach (czyli zespole konkretnych praw i zobowiązań, których należy przestrzegać w szeroko rozumianej służbie publicznej) oraz w odniesieniu do przyjmowanych taktyk i strategii. O splocie tych dwóch dziedzin oraz o podstawowych zasadach etyki rządu chcę mówić w moim wystąpieniu.
dzień i godzina
(Wtorek) 17:30 - 18:00
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Arbitraż (sądownictwo polubowne) stanowi prywatną, adjudykacyjną metodę rozstrzygania sporów, w ramach której strony – w oparciu o przysługującą im autonomię woli – zgodnie decydują się na powierzenie występującego pomiędzy nimi
abstrakt
“Arbitraż (sądownictwo polubowne) stanowi prywatną, adjudykacyjną metodę rozstrzygania sporów, w ramach której strony – w oparciu o przysługującą im autonomię woli – zgodnie decydują się na powierzenie występującego pomiędzy nimi sporu pod wiążące rozstrzygnięcie osoby trzeciej – arbitra, wyłączając w powyższym zakresie jurysdykcję sądów państwowych. Ze względu na swoje zalety, takie jak poufność, szybkość oraz elastyczność i odformalizowanie postępowania, sądownictwo polubowne jest wskazywane jako skuteczna metoda rozstrzygania sporów, w tym przede wszystkim sporów gospodarczych. Szczególna funkcja oraz znaczenie arbitrażu przejawia się zwłaszcza w przypadku sporów wynikłych na tle umów międzynarodowego prawa handlowego, w odniesieniu do których strony pochodzące z różnych państw i systemów prawnych – w celu zapewnienia bezstronnego, skutecznego rozstrzygnięcia występujących pomiędzy nimi sporów – bardzo często rezygnują z sądownictwa państwowego na rzecz sądownictwa prywatnego, jakim jest arbitraż. W powyższym kontekście należy zauważyć, iż z punktu widzenia stron sporu, jedną z najważniejszych cech postępowania arbitrażowego jest możliwość wybrania na arbitrów osób będących specjalistami w dziedzinie, której dotyczy określony spór. Tak określone rozwiązanie – oparte na szczególnym zaufaniu, jakim strony sporu darzą wybranych przez siebie arbitrów – zapewnia bowiem, iż spór zostanie rozstrzygnięty z uwzględnieniem specyfiki oraz specjalistycznej wiedzy z danego obszaru, gwarantując wysoką jakość merytoryczną oraz skuteczność rozstrzygnięcia dokonanego przez arbitrów.
Wyżej zarysowany, praktyczny wymiar arbitrażu jako prywatnej metody rozstrzygania sporów nie może jednakże przesłaniać równie istotnego kontekstu w postaci teoretycznoprawnych fundamentów sądownictwa polubownego, które stanowią przecież o najważniejszych, podstawowych ramach jego funkcjonowania, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. W tym też względzie wykształtowana na przestrzeni lat teoria oraz praktyka arbitrażu stanowi punkt wyjścia do dalszych rozważań w przedmiocie jego natury, w tym również – jak można coraz częściej zaobserwować na gruncie krajowej i zagranicznej literatury tematu – jego socjologicznych i prawnofilozoficznych aspektów. Mając na uwadze, iż – przynajmniej w opinii części autorów – można już mówić o wyodrębnianiu się sądownictwa polubownego jako odrębnej gałęzi prawa, zagadnienie natury prawnej arbitrażu oraz systemu zasad i wartości leżących u jego podstaw nabierać będzie coraz większego znaczenia.
Wystąpienie ma na celu zaprezentowanie wybranych zagadnień związanych z naturą prawną arbitrażu oraz jego podstawowymi cechami i zasadami z perspektywy ich możliwego ujęcia w ramy teorii oraz filozofii prawa. W szczególności, w ramach wystąpienia poruszona zostanie kwestia prezentowanych w nauce teorii o charakterze prawnym arbitrażu, jak i znaczenia zasady autonomii woli stron jako jednej z podstaw sądownictwa polubownego.
“
dzień i godzina
(Wtorek) 17:30 - 18:00
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(Wtorek) 18:15 - 18:45
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Istnieje napięcie między twierdzeniem, że 1) prawo danej społeczności ma na celu zapewnienie jej członkom racji do działania, a założeniem, że 2) fakty o istnieniu i treści prawa opierają się
abstrakt
Istnieje napięcie między twierdzeniem, że 1) prawo danej społeczności ma na celu zapewnienie jej członkom racji do działania, a założeniem, że 2) fakty o istnieniu i treści prawa opierają się na faktach społecznych. Autorzy twierdzą, że wyjaśnienie związku między powyższymi twierdzeniami, tj. o normatywności i społecznym charakterze prawa, jest możliwe przy użyciu aparatury pojęciowej wypracowanej na gruncie analitycznego pragmatyzmu R. B. Brandoma. Transpozycja ta miałaby na celu wyjaśnienie analogii między normatywnością języka a obowiązywaniem prawa.
Brandom, jako filozof języka, charakteryzuje normatywność praktyki językowej poprzez możliwość przypisania jej uczestnikom statusów deontycznych, przyjmowanych w odniesieniu do treści używanych pojęć. Podstawowy akt mowy – asercja – zakłada aprobatę dla prawidłowego posłużenia się pojęciem. Możliwość oceny prawidłowego (bądź nieprawidłowego) posłużenia się pojęciem wynika z jego obiektywnej treści. Brandoma analiza praktyki używania pojęć może bowiem ujawnić coś „(…) o relacji między czynamijednostki uczestniczącej w praktykach dyskursywnych a tym, co mówiona o obiektywnych stanach rzeczy” (Brandom 2008). Brandom twierdzi zatem, że gracze obdarzeni intencjonalnością praktyczną wcielają „fragmenty rzeczywistości” do praktyki używania pojęć i że główna cecha tej praktyki może zostać opisana w kategoriach relacji między słownictwem normatywnym i modalnym.
Jeśli prawo można uznać za normatywną praktykę posługiwania się pojęciami, analiza tej praktyki powinna mieć istotne implikacje dla procesu potwierdzania obowiązywania (i treści) norm prawnych. Autorzy twierdzą, że istnieje analogia między zobowiązaniem się na rzecz twierdzeń dotyczących świata i zobowiązaniem się na rzecz twierdzeń dotyczących prawa (jego ważności i treści; zob. Toh 2011). Aby rozwinąć tę analogię, autorzy będą czerpali z osiągnięć tzw. dyskursywnego kontekstualizmu (Silk 2016, 2019) i ekspresywistycznej interpretacji reguły uznania (Toh 2011).
dzień i godzina
(Wtorek) 18:15 - 18:45
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Tematem wystąpienia będzie próba pokazania stosunku Kanta do zagadnienia celowości. Problem ten pojawia się w pismach królewieckiego filozofa przez wszystkim w „Krytyce władzy sądzenia” ale znajduje także swoje rozwinięcia na
abstrakt
Tematem wystąpienia będzie próba pokazania stosunku Kanta do zagadnienia celowości. Problem ten pojawia się w pismach królewieckiego filozofa przez wszystkim w „Krytyce władzy sądzenia” ale znajduje także swoje rozwinięcia na gruncie filozofii politycznej. Zagadnienie celowości w ujęciu Kanta stanowi ciekawe połączenie kwestii historiozoficznej z problematyką specyfiki świata istot żywych, w tym również człowieka. Jednocześnie teleologiczność jest zagadnieniem epistemologicznym ponieważ dla Kanta paradygmat celowościowy jest jednym z dwóch podstawowych paradygmatów poznawczych jakimi posługuje się człowiek.
dzień i godzina
(Wtorek) 18:45 - 19:15
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Współcześni socjologowie wiedzy, a zwłaszcza wiedzy naukowej (np. Nico Stehr, Reiner Grundaman, Hary Collins, Robert Evans, Stephen P. Turner, Philip Mirowski, Frank Fischer Mark R. Brown) zwracają uwagę na pogłębiające
abstrakt
Współcześni socjologowie wiedzy, a zwłaszcza wiedzy naukowej (np. Nico Stehr, Reiner Grundaman, Hary Collins, Robert Evans, Stephen P. Turner, Philip Mirowski, Frank Fischer Mark R. Brown) zwracają uwagę na pogłębiające się zróżnicowanie znaczeniowe tego terminu. Mamy wiedzę uniwersalną i lokalną, wiedzę ekspertów i ich odbiorców, wiedzę możnych i wiedzę bezsilnych, wiedzę reprezentujące różne interesy i opcje ideologiczne. Jednocześnie mamy wiedzę pozorną, zafałszowaną czy też post-prawdę, która stała się synonimem manipulacji i zwodzenia przez polityków i ideologów.
Niektórzy ze współczesnych badaczy funkcjonowania współczesnej polityki głoszą postulat wprowadzenia pewnej formy epistokracji (David Estlund “Dlaczego nie epistokracja?” 2017; Jason Brennan “Against Democracy” 2016), uznając, że pewna, znacząca część społeczeństwa nie ma wystarczających zasobów poznawczych, które pozwalają na dokonywanie odpowiednich wyborów w obszarze polityki, ekonomii itp. (Brennan, Hill, “Compulsory Voting: For and Against” 2014, “The Etics of Voting” 2012).
Jednak dla niektórych badaczy, termin post-prawda nie jest bynajmniej anatemą rzucaną na prawicowych populistów, lecz uchwyceniem współczesnych uwarunkowań funkcjonowania wiedzy (w tym i naukowej) we współczesnej polityce (jak i filozofii polityki).
W tym kontekście chcę zwrócić uwagę na wymiar instytucjonalny funkcjonowania instytucji naukowych (w tym i edukacyjnych) oraz ludzi nauki (by przywołać Znanieckiego ideę społecznych ról uczonych), jaki został zaproponowany w ostatnich publikacjach Steva Fullera (“The Governance of Science” 2000, “The Intelectual 2005, Science, The Art of Living” 2014, “Post-Truth: Knowledge as a Power Game” 2018). Wspomniane prace próbują uchwycić pewne istotne przemiany dotyczące samego rozumienia wiedzy w jej zewnętrznym otoczeniu.
Kluczowymi pojęciami, które poddam analizie będą:
(1) idea nauki protestanckiej (ang. protscience) a relacja eksperci-światli obywatele;
(2) post-prawdziwościowa kondycja (uwarunkowania) nauki w życiu społecznym, ekonomicznym i polityczny jako forma walki o dominację (ang. power game).
dzień i godzina
(Wtorek) 18:45 - 19:15
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(środa) 10:30 - 11:00
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Przedmiotem wystąpienia będzie filozoficzna podstawa dokonań Juliusza Makarewicza w dziedzinie prawa. Jego odwaga i determinacja w głoszeniu poglądów w duchu pozytywizmu skierowały polskie prawo na tory, których uwieńczeniem był kodeks
abstrakt
Przedmiotem wystąpienia będzie filozoficzna podstawa dokonań Juliusza Makarewicza w dziedzinie prawa. Jego odwaga i determinacja w głoszeniu poglądów w duchu pozytywizmu skierowały polskie prawo na tory, których uwieńczeniem był kodeks karny z 1932 r. Stanowisko Makarewicza w kwestii miejsca i zadań filozofii prawa nie ulegały zmianie w toku jego twórczości. Jego okres działalności naukowej na Uniwersytecie Jagiellońskim mimo, że był krótki – bo nie przekroczył dekady – okazał się bardzo ważny dla nauki prawa. W tym czasie skrystalizowały się jego poglądy dotyczące filozoficznych podstaw prawa, a prace, które wówczas powstały, weszły do kanonu nauki prawa. Tworzą one spójny system oparty na filozoficznych koncepcjach prawno-naturalnych.
Juliusz Makarewicz filozofię prawa określał jako naukę, której zadaniem jest stworzenie syntezy zjawisk prawnych, jako naukę o istocie prawa i o ideale w prawie. Ta idea prawa jest zewnętrzna zarówno wobec społeczeństwa jak i jednostki, jej aktualność uzasadnia charakter natury ludzkiej nieustannie poszukującej ideału przynajmniej jako punktu odniesienia. Właśnie taka filozofia prawa ma znaczenie dla nauk prawnych, dla prawa w każdym czasie, może być dla prawodawcy cennym drogowskazem. Kierunek prawno-naturalny daje miarę do oceny oddalenia od ideału w prawie. Zdaniem Makarewicza ” rozwój prawa nie przypomina biegu rzeki, która spływa szybko z gór. Rozwój prawa bywa wstrzymywany, lub przez pewien czas przebiega wstecz, by potem z czym większą prędkością podążyć znów naprzód w określonym kierunku”. Filozofia prawa jako nauka dostarcza kryterium oceny zjawisk prawnych. Nie stanowi źródeł prawa, ani nie pomaga w interpretacji przepisów prawnych, pokazując ideał, pozwala na stwierdzenie jak daleko nam jeszcze do niego.
Tak określana filozofia prawa wydaje się być ważnym narzędziem, także dla współczesnych debat prawnych. Warto ją przypomnieć, poddając analizie jej główne tezy, aby dostrzec obecny stan prawa i jego oddalenie od ideału.
dzień i godzina
(środa) 10:30 - 11:00
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Artykuł 53 punkt 1 Konstytucji RP stwierdza: „Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii”. Natomiast artykuł 25 punkt 2: „Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych,
abstrakt
Artykuł 53 punkt 1 Konstytucji RP stwierdza: „Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii”. Natomiast artykuł 25 punkt 2: „Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym”. Jednak różne dalsze przepisy, zarówno w konstytucji jak i w innych ustawach, wyraźnie faworyzują religię wobec innych przeświadczeń sumienia i przyznają tej pierwszej większy zakres tolerancji i przywilejów.
Najwyraźniej sytuacja w prawodawstwie Stanów Zjednoczonych jest podobna. W związku z tym amerykański filozof, Brian Leiter, w swojej książce pt. “”Why tolerate religion?”” (2013) zastanawia się, czy istnieją jakieś zasadnicze argumenty na rzecz szczególnej, wyróżnionej tolerancji i ochrony religii w porównaniu z innymi poglądami i roszczeniami sumienia. W tym celu analizuje argumenty na rzecz tolerancji zawarte pismach Hobbesa i Locke’a, Milla i Rawlsa oraz niektórych innych autorów i stawia pytanie, czy któryś z nich pozwala na szczególne wyróżnienie religii. Na potrzeby tej argumentacji stara się też sformułować ogólną definicję religii, która mogłaby być pomocna w takiej analizie.
Celem wystąpienia ma być przedstawienie i ocena stanowiska Leitera, a następnie próba poprawy słabszych – jak się wydaje – elementów w jego argumentacji.
dzień i godzina
(środa) 11:00 - 11:30
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Problematyka rozwoju racjonalizmu w zachodniej kulturze umysłowej, w tym w dziedzinie prawa, stała się przedmiotem pogłębionej analizy niemieckiego myśliciela, Maxa Webera. W ujęciu tego myśliciela typy tworzenia i stosowania prawa
abstrakt
“Problematyka rozwoju racjonalizmu w zachodniej kulturze umysłowej, w tym w dziedzinie prawa, stała się przedmiotem pogłębionej analizy niemieckiego myśliciela, Maxa Webera. W ujęciu tego myśliciela typy tworzenia i stosowania prawa można podzielić w zależności od tego, czy mają one charakter racjonalny lub irracjonalny, czy też formalny lub materialny. W ogólnym znaczeniu prawo jest racjonalne, ponieważ jego generalne reguły znajdują zastosowanie w procesie rozstrzygania konkretnych przypadków, znamionującego logicznie jasny i wewnętrznie niesprzeczny system jednolitych reguł.
W zależności od sposobu tworzenia i stosowania prawo może być racjonalne lub irracjonalne, zarówno pod względem formalnym, jak też materialnym. System prawa irracjonalny formalnie występuje w sytuacji, gdy w procesie decyzyjnym bierze się pod uwagę inne niż rozumowe środki oddziaływania, np. magia, religia, wyrocznia. Z kolei prawo irracjonalnie materialnie charakteryzuje to, że przy wydawaniu decyzji preferuje się określone elementy wartościujące, np. etyczne, uczuciowe czy polityczne. Zgodnie ze stanowiskiem Webera prawem racjonalnym formalnie jest zestaw ogólnych reguł ustanowionych we właściwej procedurze, które umożliwiają korzystanie ze ścisłych pojęć prawnych w formie abstrakcyjnych norm. Wyróżnia ponadto racjonalność prawa pod względem materialnym, gdzie podstawowe znaczenie dla rozstrzygania problemów prawnych mają już nie logiczne generalizacje abstrakcyjnych interpretacji sensu, lecz wskazania etyczne, utylitarne, polityczne itp.
Weber był świadomy możliwości ujawniania się różnych konfliktów między racjonalnością formalną a materialną prawa, ale zarazem dostrzegał w systemie panowania legalnego warunki sprzyjające równoważeniu się obu zasad. Przedstawiona przez niego socjologia prawa jest nieodłączna od socjologii polityki, ponieważ uważał racjonalizację stosunków społecznych w ramach panowania legalnego jako osobliwość zachodniego świata. Podstawą funkcjonowania tego typu panowania jest zasada prawnego racjonalizmu znajdująca swój wyraz w rządach prawa, co wyraża się w tym, że istnienie i zakres władzy są zależne wyłącznie od uchwalonych przez ludzi praw pozytywnych. Typem idealnym legalnego panowania jest zdaniem Webera panowanie za pomocą biurokratycznego sztabu administracyjnego, w którym występuje pewien porządek organizacyjny przy realizacji powierzonych zadań w danej zbiorowości ludzkiej. W jego przekonaniu „biurokratyczne administrowanie oznacza: panowanie dzięki wiedzy – to właśnie stanowi jego swoiście racjonalne podstawowe znamię”, a więc racjonalność pozostaje zakotwiczona między fachową wiedzą a silną władzą.
W wyniku postępującej racjonalizacji prawa ma miejsce legitymizacja przez legalność, tj. akceptacja norm wiąże się z rudymentarną rolą prawa w procesie decyzyjnym, nie odwołując się dla swego uzasadnienia do czynników pozaprawnych. Organizacja państwowa może bowiem funkcjonować tylko dzięki doskonałemu, spójnemu i zupełnemu systemowi prawa, niemającego żadnych innych podstaw poza samym sobą. Racjonalność formalna prawa (prawo pozytywne) łączy się strukturalnie ze społeczną racjonalnością działania ekonomicznego (kapitalizm), co odzwierciedla się w działalności fachowej nowoczesnego państwa.
“
dzień i godzina
(środa) 11:00 - 11:30
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Idea państwa jako monopolisty na legalną przemoc na danym terytorium rodzi liczne dylematy. Państwowy monopol w tej dziedzinie z jednej strony gwarantuje ład, z drugiej jednak narusza prawa jednostek, opiera
abstrakt
Idea państwa jako monopolisty na legalną przemoc na danym terytorium rodzi liczne dylematy. Państwowy monopol w tej dziedzinie z jednej strony gwarantuje ład, z drugiej jednak narusza prawa jednostek, opiera się na uzurpacji i sankcjonuje roszczenia silniejszego. Referat dotyczy relacji między zbuntowaną jednostką a państwem. Co wolno outsiderowi, który pragnie samodzielnie zadbać o własne interesy, a co państwu, powołanemu w celu zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom?
dzień i godzina
(środa) 11:45 - 12:15
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(środa) 11:45 - 12:15
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Wizja sprawiedliwego społeczeństwa w myśli Mirosława Dzielskiego - jest ona oparta na wytyczeniu wyraźnej granicy pomiędzy wolnością pojmowaną jako brak przymusu i takim jej ujęciem, które definiuje ją jako prawo
abstrakt
Wizja sprawiedliwego społeczeństwa w myśli Mirosława Dzielskiego – jest ona oparta na wytyczeniu wyraźnej granicy pomiędzy wolnością pojmowaną jako brak przymusu i takim jej ujęciem, które definiuje ją jako prawo do otrzymywania dóbr. Społeczeństwo sprawiedliwe powinno być zbudowane na wolności w pierwszym znaczeniu, ponieważ chodzi w nim o to, aby jednostki, bez przeszkód ze strony władzy, mogły spontanicznie podejmować rozmaite formy aktywności. Rzecz w tym, aby czyniąc to, nie raniły innych, uznając granicę własnej wolności. Jest to możliwe dzięki chrześcijaństwu, które nakazuje miłować bliźniego. Można zatem dać ludziom rozległą sferę wolności, ale jedynie wtedy, gdy wyposażeni w chrześcijańskie zasady moralne korzystają z niej dla twórczego rozwoju indywidualnego i społecznego. Przez swoją atrakcyjność wizja Dzielskiego skłania zarówno do gruntownej analizy, jak i do rzetelnej oceny.
dzień i godzina
(środa) 12:15 - 12:45
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Za definicje legalne uznaje się definicje występujące w tekstach prawnych, w szczególności w ustawach. Ich prymarną funkcją jest stanowienie o tym, jak zastępować wyraz (definiendum) za pomocą innych wyrazów (definiens)
abstrakt
“Za definicje legalne uznaje się definicje występujące w tekstach prawnych, w szczególności w ustawach. Ich prymarną funkcją jest stanowienie o tym, jak zastępować wyraz (definiendum) za pomocą innych wyrazów (definiens) w obrębie tekstu prawnego.
W swoim wystąpieniu scharakteryzuję definicje legalne jako swoiste normy postępowania, ściślej: nakazy rozumienia wyrazów. Skupię się na przedstawieniu dwóch zasadniczych problemów związanych z definiowaniem: semantyczno-pragmatycznego oraz logicznego. Pierwszy z nich dotyczyć będzie kwestii performatywnosci definicji legalnych. Wskażę w jaki sposób definicje legalne oddziałują na rzeczywistość oraz jakie implikacje ma owo oddziaływanie dla uznania definicji legalnych za wypowiedzi, które zarówno podają znaczenia wyrazów (jako definicje nominalne), jak i charakteryzują pewne przedmioty (jako definicje realne). Analizując drugi problem, zastanowię się nad możliwością przypisania definicjom legalnym wartości logicznej na gruncie logiki klasycznej. Pokażę, w jaki sposób określać można prawdziwość w odniesieniu do definicji legalnych oraz rozstrzygnę, czy definicje legalne – tak sprawozdawcze, jak i projektujące – stanowią sądy prawdziwe bądź fałszywe. Na zakończenie zastanowię się nad kwestią performatywności i normatywności definicji słownikowych.
W swoich dociekaniach opieram się w szczególności na ustaleniach poznańskiej szkoły teorii i filozofii prawa, teorii performatywności J.L. Austina, pracach K. Ajdukiewicza z zakresu definiowania oraz teorii leksykograficznej W. Doroszewskiego. “
dzień i godzina
(środa) 12:15 - 12:45
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Celem referatu jest próba prezentacji mechanizmu i faz ideowej ewolucji Solidarności w latach 1980-1989 oraz ideowych źródeł inspiracji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej. Ewolucja programowa Solidarności była wypadkową przemian solidarnościowego ruchu społecznego
abstrakt
“Celem referatu jest próba prezentacji mechanizmu i faz ideowej ewolucji Solidarności w latach 1980-1989 oraz ideowych źródeł inspiracji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej. Ewolucja programowa Solidarności była wypadkową przemian solidarnościowego ruchu społecznego oraz siły (zdolności do mobilizacji społecznej) tego ruchu w konflikcie z władzą PRL. NSZZ „Solidarność” w latach 1980-1981, posiadając 9,5 mln członków, była masowym ruchem rewolucyjnym. Wprowadzenie stanu wojennego 13 XII 1981 r., powodując społeczną demobilizację, ograniczyło rozmiary Solidarności do kadrowego ruchu konspiracyjnego. Celem polityki władz w latach 1981-1986 było całkowite zniszczenie niezależnej aktywności społecznej. Gdy nie udało się tego dokonać, we wrześniu 1986 r. ogłoszono amnestię polityczną, która umożliwiła przekształcenie solidarnościowej konspiracji w działający w zasadzie jawnie ruch reformistyczno-ideowy, który nie odzyskał już cech masowego ruchu rewolucyjnego charakterystycznych dla okresu 1980-81. Pozwala to wyróżnić trzy fazy ewolucji ideowej Solidarności.
W latach 1980-81 można wyróżnić trzy zachodzące na siebie stadia ewolucji ideowej ruchu: rewindykacyjny, reformatorsko-ekonomiczny i kooptacyjno-polityczny, którego zwieńczeniem było program Rzeczypospolitej Samorządnej. W początkowym okresie stanu wojennego zasadniczą kontrowersją był kształt organizacyjny oporu: hierarchiczny („państwo podziemne”) czy zdecentralizowany („społeczeństwo podziemne”) oraz sposób wywierania wpływu na władzę: od krótkich strajków ostrzegawczych aż do zorganizowania strajku generalnego włącznie („krótki skok”), czy też poprzez postępującą samoorganizację społeczeństwa wypierającą władzę z regulacji różnych dziedzin życia społecznego i prowadzącą do ewolucyjnej zmiany systemu („długi marsz”). W latach 1982-1986 w sferze politycznej wytworzył się pewien impas: określany jako „wojna pozycyjna”, walka partyzancka czy pat społeczny.
Pat społeczny powodował nieskuteczność centrowej linii programowej „walki i porozumienia”, reprezentowanej przez główny nurt „Solidarności” uosabiany przez Lecha Wałęsę i TKK NZSZ „S”. Impas ideowy prowadził w latach 1983-1986 do dyferencjacji myśli politycznej. W okresie tym, obok stale obecnego i najbardziej wpływowego nurtu „centrowego”, wyłonił się nurt ugodowy oraz radykalny. Przejawem nurtu ugodowego były deklaracje grup politycznych skupionych wokół redakcji „Głosu”, „Polityki Polskiej i „Przeglądu Politycznego”. Wspólnymi wyznacznikami tego stanowiska było wyrażane przekonanie o stabilności sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej Polski. Drogą do osiągnięcia kompromisu miało być zatem nie zmuszenie władzy do porozumienia, lecz uświadomienie jej wspólnych interesów cywilizacyjnych, narodowych, państwowych czy gospodarczych z rządzonymi.
Przejawem nurtu radykalnego (Organizacja „Solidarność Walcząca”, Grupa Polityczna „Wyzwolenie”, Ruch Społeczny „Wolność, Sprawiedliwość Niepodległość”, Liberalno-Demokratyczna Partia „Niepodległość”, Konfederacja Polski Niepodległej, Polska Partia Niepodległościowa.) były projekty ideowe nawołujące do obalenia komunizmu i odzyskania przez Polskę niepodległości.
Amnestia z 1986 r. i przystąpienie władzy do negocjacji doprowadziło do przewagi centrowego nurtu Solidarności reprezentowanego przez Lecha Wałęsę i TKK, które w efekcie doprowadziło do kompromisu społecznego w 1989 r.
“
dzień i godzina
(środa) 17:00 - 17:30
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"W historii filozofii toczono wiele sporów na temat tego, na ile teoria sprawiedliwości jest dziełem filozofa (prawnika), a na ile wynika z intuicji moralnych utkanych w społeczeństwie, choćby tylko implicite.
abstrakt
“W historii filozofii toczono wiele sporów na temat tego, na ile teoria sprawiedliwości jest dziełem filozofa (prawnika), a na ile wynika z intuicji moralnych utkanych w społeczeństwie, choćby tylko implicite. Stosowano przy tym metodę dedukcyjną, indukcyjną czy proceduralną. Wciąż otwarte pozostaje pytanie o to, jaka jest rola społecznych intuicji w definiowaniu sprawiedliwości. Mówiąc językiem Wojciecha Sadurskiego: na ile powinna być ona definiowana wewnętrznie (z odniesieniem do ocen konkretnego społeczeństwa), a na ile zewnętrznie (bez takich odniesień, w sposób apriorycznie normatywny). John Rawls odwołuje się do podstawowych idei zawartych w kulturze politycznej społeczeństwa liberalnego. W podobnym duchu Martha Nussbaum odwołuje się do pomników i dzieł kultury – do literatury, symboli, mitów i do szerokiej gamy emocji społecznych, co łączy z podstawowymi zdolnościami człowieka. Teorie gier odwołują się do ukrytej, głębszej struktury społecznego podejmowania decyzji. Michael Walzer z kolei proponuje podział teorii sprawiedliwości na autonomiczne sfery i odwołanie się do społecznego kształtowania wartości poszczególnych dóbr. Swoistą próbę „zaproszenia” czynnika społecznego do tworzenia „teorii” sprawiedliwości zaproponował Jürgen Habermas w swojej etyce dyskursu i koncepcji państwa praworządnego. Habermas nie proponuje substancjalnej (materialnej) teorii, lecz wprowadza oryginalną dyskursową koncepcję prawa i ustala ramy proceduralne dla dyskursu, którego uczestnicy będą każdorazowo odpowiadać na pytanie: co jest sprawiedliwym rozwiązaniem?
Uważam, że same ramy proceduralne nie wystarczą dla spójnej koncepcji sprawiedliwości, one muszą odwołać się do jakiejś meta-normy. Taką meta-normą jest idea dobra wspólnego, jednakże w warunkach pluralistycznej demokracji deliberatywnej dobro wspólne nie może być strażnikiem silnie ukształtowanej (jedynie słusznej) tożsamości. Powinno mieć raczej charakter proceduralny, pluralistyczny i polityczno-dyskursywny.
“
dzień i godzina
(środa) 17:00 - 17:30
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"W historiozofii, jak i ogólniej w naukach społecznych, widoczne są pewne typy ujęć badanych zjawisk, swoiste paradygmaty. Dwa z nich wydają się być podstawowe i zarazem opozycyjne względem siebie, a
abstrakt
“W historiozofii, jak i ogólniej w naukach społecznych, widoczne są pewne typy ujęć badanych zjawisk, swoiste paradygmaty. Dwa z nich wydają się być podstawowe i zarazem opozycyjne względem siebie, a mianowicie idealizm oraz materializm historyczny. Idealizm wskazuje jako podstawowe determinanty procesu historycznego czynniki świadomościowe: przekonania ludzkie, ideologie, utopie, wierzenia religijne itp. Materializm natomiast głównych czynników poszukuje w sferze środków produkcji, interesów grupowych, zasobów naturalnych itp.
Dająca się zauważyć jednostronność i tym samym niewystarczalność tych dwóch paradygmatów skłoniła niektórych uczonych do podjęcia próby przezwyciężenia tej opozycji i poszukiwań koncepcji integrującej materializm i idealizm historyczny. Wskazać tu można m.in. Francisa Fukuyamę i jego koncepcję „końca historii”.
W referacie chciałbym przedstawić zarys autorskiej koncepcji, która także zmierza do integracji materializmu i idealizmu historycznego. Kluczem do przeprowadzenia tej integracji są przyjmowane założenia z dziedziny ontologii, metodologii i antropologii. Otóż, rozstrzygnięcia ontologii kategorialnej oraz idealizacyjnej koncepcji nauki (sformułowane przez Leszka Nowaka), a także koncepcji działania nawykowo-racjonalnego (sformułowane przez niżej podpisanego) pozwalają skonceptualizować model procesu historycznego, w którym ma miejsce cykliczna naprzemienność typów czynników głównych: materialistycznych i idealistycznych. W jednej fazie rozwojowej zasadnicze determinanty rozwojowe związane są z praktyką społeczną (wytwarzaniem dóbr i zaspokajaniem potrzeb), a w drugiej – ze świadomością społeczną (zespołem przekonań regulujących praktykę społeczną). Obydwa typy czynników są w tej koncepcji ujęte w podstawowym modelu, co świadczy o ich równorzędności wpływu na proces historyczny i spełnia postulat integracji materializmu i idealizmu historycznego.
“
dzień i godzina
(środa) 17:30 - 18:00
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Proponowane wystąpienie ma na celu przyjrzenie się strategiom wychodzenia społeczeństw z okresów nasilonej przemocy strukturalnej. Zostaną omówione strategie oparte na wzmacnianiu pamięci (RPA) oraz na formalnej retrybucji (Izrael). Zostanie również
abstrakt
Proponowane wystąpienie ma na celu przyjrzenie się strategiom wychodzenia społeczeństw z okresów nasilonej przemocy strukturalnej. Zostaną omówione strategie oparte na wzmacnianiu pamięci (RPA) oraz na formalnej retrybucji (Izrael). Zostanie również wskazana inna strategia, polegająca na przeniesieniu konfliktu z głównego nurtu społecznego na jego peryferie. W tego rodzaju przypadkach agresja zostaje skumulowana na obiekcie, który w pierwotnym konflikcie odgrywał rolę marginalną, albo też nie miał z tym konfliktem nic wspólnego. Zjawisko to, pod pojęciem „kozła ofiarnego” opisał już Rene Girard (Violence and the Sacred, 1977). W jego analizach jednak punktem odniesienia były praktyki ludów pierwotnych. Z kolei w proponowanej analizie strategia ta zostałaby odniesiona do dwudziestowiecznych oraz współczesnych praktyk politycznych (harki w Algierii, muzułmanie Rohindża w Birmie).
dzień i godzina
(środa) 17:30 - 18:00
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"John Milbank jest dziś jednym z najważniejszych autorów teologii politycznej. Założony przez niego ruch radykalnej ortodoksji kładzie nacisk na polityczny charakter chrześcijaństwa i to właśnie w odnowie teologicznej upatruje odpowiedzi
abstrakt
“John Milbank jest dziś jednym z najważniejszych autorów teologii politycznej. Założony przez niego ruch radykalnej ortodoksji kładzie nacisk na polityczny charakter chrześcijaństwa i to właśnie w odnowie teologicznej upatruje odpowiedzi na współczesne problemy demokracji liberalnej.
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów myśli angielskiego teologa i filozofa jest jego krytyka liberalizmu. Niektórzy komentatorzy oskarżają go o groźny dla demokracji antyliberalizm, inni zaś twierdzą, że stanowisko Milbanka jest zbyt liberalne i niekonsekwentne. Wbrew tym rozbieżnych interpretacjom, postaram się pokazać, że od początku swojej kariery Milbank konsekwentnie realizuje program „postliberalny”, w ramach którego stara się przezwyciężyć ograniczenia liberalizmu, jednocześnie nie przekreślając jego osiągnięć. Rekonstrukcja tego programu wymaga przyjrzenia się definicji liberalizmu, którą posługuje się Milbank, oraz głównym elementom jego krytyki, a także programowi pozytywnemu, który autor ten w swojej najnowszej książce określił mianem polityki cnoty.
Choć postliberalizm proponowany przez angielskiego teologa i filozofa bliski jest MacIntyre’owskiemu komunitaryzmowi, to jego oryginalność zasługuje na uwagę. Tym, co wyróżnia Milbanka jest wieloaspektowość jego projektu, który łączy ontologię i epistemologię z ekonomią i myślą polityczną, roszcząc sobie jednocześnie prawo do miana chrześcijańskiej ortodoksji. Wszystko to sprawia, że niezależnie od tego, czy uznamy perspektywę postliberalną za pożądaną, trudno przejść obok niej obojętnie.
“
dzień i godzina
(środa) 18:15 - 18:45
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"W wystąpieniu będę analizował najważniejsze argument zwolenników idei międzynarodowego anarchizmu. Argumentują oni na rzecz tezy, że sprawiedliwość nie może obowiązywać na poziomie międzynarodowym. Według ich podejścia konflikt między równością i
abstrakt
“W wystąpieniu będę analizował najważniejsze argument zwolenników idei międzynarodowego anarchizmu. Argumentują oni na rzecz tezy, że sprawiedliwość nie może obowiązywać na poziomie międzynarodowym. Według ich podejścia konflikt między równością i wolnością można skutecznie rozwiązać jedynie w obrębie państwa, ze względu na fakt, że prawa indywidualne i grupowe zyskują tam wystarczające zabezpieczenie instytucjonalne. Zakres obowiązków sprawiedliwości ograniczony jest więc tylko do współobywateli, a samo obywatelstwo definiowane jest w tym ujęciu jako wyraz gwarancji ze strony państwa dla praw, a związane jest z akceptacją prawomocnego używania środków przymusu przez władze państwowe. Takie podejście kwestionowane jest m.in. przez globalnych egalitarystów, którzy wysuwają wobec anarchizmu międzynarodowego przynajmniej dwa rodzaje argumentów: (a) negatywny – przeciwko ograniczeniu relacji między prawem a sprawiedliwością do sfery wewnątrzpaństwowej; (b) pozytywny – na rzecz obowiązywania w wymiarze międzynarodowym prawa (obowiązki sprawiedliwości) i/lub moralności (obowiązki ogólnoludzkie). Uzupełniając ich argumentację będę dowodził, że (c) na podstawie założeń przyjętych przez samych międzynarodowych anarchistów możliwe jest uprawomocnienie moralności (postulat słabszy) i/lub sprawiedliwości (postulat mocniejszy) na poziomie ponadpaństwowym zmniejszające lub eliminujące w ten sposób zakładany przez nich w tym obszarze stan anarchii. Będę również starał się wykazać, że stanowisko anarchizmu jest (d) redukcjonistyczne w swoich przesłankach, ponieważ uniemożliwia przekonujące wytłumaczenie wielu istniejących obecnie zjawisk w stosunkach międzynarodowych, np. tego że państwa postępują zgodnie z regułami prawa międzynarodowego. of Richmand Law Review 42(5): 1195-1256.
“
dzień i godzina
(środa) 18:15 - 18:45
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Referat poświęcony jest analizie ewolucji podstawowych figur politycznych dyskursu filozoficznego Carla Schmitta od lat 20 do wczesnych lat 40 XX wieku. W wystąpieniu uwypuklone zostanie przejście od etatystycznej perspektywy uporządkowanego,
abstrakt
“Referat poświęcony jest analizie ewolucji podstawowych figur politycznych dyskursu filozoficznego Carla Schmitta od lat 20 do wczesnych lat 40 XX wieku. W wystąpieniu uwypuklone zostanie przejście od etatystycznej perspektywy uporządkowanego, terytorialnie zamkniętego państwa rozumianego jako podstawowy obszar realizacji polityczności do dynamicznej formacji Wielkiej Przestrzeni pozbawionej określenia w postaci granic terytorialnych i stabilnych reguł prawnych (Grossraum).
Analiza tego procesu opierać się będzie na analogii między schmittiańską koncepcją dynamicznej i pozbawionej precyzyjnego określenia terytorialnego formacji Grossraum, a opracowaną przez Klausa Theweleita koncepcją podmiotowości faszystowskiej – fundamentalnie nieokreślonej i pozbawionej granic. Perspektywa Theweleita pozwoli na interpretację transformacji dyskursu Schmitta jako procesu pojawiania elementu faszystowskiego – a więc źródłowego rozbicia i nieokreśloności – w schmittiańskiej teorii politycznej, w szczególności w odniesieniu do kategorii podmiotu państwowego.
W referacie omówiona zostanie najpierw istota idei państwa jako gwaranta porządku przedstawiana w pismach Schmitta z lat 20-tych, następnie przeanalizowana zostanie koncepcja Grossraum z 1939 r. jako z gruntu antypaństwowej formacji politycznej o ekspansywnym charakterze, której istotą okaże się agresywna dynamika wynikająca z duchowego pokrewieństwa tej koncepcji do ideologii volkistowskiej. To właśnie odejście od kategorii zamkniętego, tożsamego państwa na rzecz kategorii narodu niemieckiego (Volk) jako konkretnej a jednocześnie dynamicznej istoty polityczności jest najważniejszym elementem nie tylko wpisującym myśl Schmitta w szeroko rozumiany dyskurs faszystowski, lecz także strukturalnie i istotowo upodobniającym samą Schmittiańską konstrukcję podmiotu prawa międzynarodowego do rozbitego, pozbawionego granic i płynnego podmiotu faszystowskiego opisanego przez Theweleita.
“
dzień i godzina
(środa) 18:45 - 19:15
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Określenie ""sprawiedliwość agrarna"" zostało po raz pierwszy użyte pod koniec XVIII wieku przez Thomasa Paine\'a, który zaproponował coś, co można nazwać prototypem uniwersalnego dochodu podstawowego z tytułu naturalnego uprawnienia ludzi
abstrakt
“Określenie “”sprawiedliwość agrarna”” zostało po raz pierwszy użyte pod koniec XVIII wieku przez Thomasa Paine\’a, który zaproponował coś, co można nazwać prototypem uniwersalnego dochodu podstawowego z tytułu naturalnego uprawnienia ludzi do posiadania ziemi. Ideę tę spopularyzował sto lat później Henry George, proponując wprowadzenie podatku od wartości gruntu (LVT, ang. land value tax). Podatek ten wykazuje ciekawe właściwości (m.in. jest całkowicie efektywny, czyli nie generuje zbędnych strat społecznych), a jego głównym celem była redystrybucja zmierzająca do minimalizacji nierówności społecznych oraz, podobnie jak u Paine’a, zadośćuczynienie historycznym niesprawiedliwościom.
Celem wystąpienia będzie krótka prezentacja idei sprawiedliwości agrarnej, zrekonstruowanie jej filozoficznych i ekonomicznych przesłanek oraz przedyskutowanie potencjalnych sposobów wykorzystania idei LVT i renty gruntowej w innych projektach polityczno-ekonomicznych (np. w ekonomii ekologicznej, zajmującej się problematyką dóbr wspólnych, sprawiedliwością i niwelowaniem efektów zewnętrznych rozwoju gospodarki i przemysłu).
“
dzień i godzina
(środa) 18:45 - 19:15
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Od kilkunastu lat żyjemy w świecie politycznie i kulturowo zdefiniowanym przez liberalną demokrację. Dla zdecydowanej większości jawi się ona jako wartość – pozwala bowiem kształtować świat, gdzie tworzy się i
abstrakt
Od kilkunastu lat żyjemy w świecie politycznie i kulturowo zdefiniowanym przez liberalną demokrację. Dla zdecydowanej większości jawi się ona jako wartość – pozwala bowiem kształtować świat, gdzie tworzy się i chroni podstawowe prawa człowieka. Już od czasów Johna Locka, Johna S. Milla, Adama Smitha i niepodległościowych działań Ojców-założycieli Stanów Zjednoczonych Ameryki, zarówno liberalizm, jak i demokracja, zaczęły zachodnim społeczeństwom wyznaczać fundamentalne zasady życia. Jednak, wbrew różnym entuzjastycznym wizjom, poważna refleksja nad tym, na czym polega demokracja liberalna uzmysławia nam, że niewątpliwie jest to jeden z ustrojów moralnie najtrudniejszych i najbardziej wymagających. Dziś widzimy, że w wyborze, realizacji i kontroli władzy trzeba wykazać się zmysłem roztropności i rozeznania dobra wspólnego (powinny kierować się nim całe rzesze ludzi), świadomością odpowiedzialności za zbiorowość, poczuciem wspólnotowego zaangażowania, jak również zrozumieniem, iż wartość wolności i podmiotowa godność osoby podlegają szczególnej ochronie. Czy jednak te ideały są obecnie realizowane? Ugruntowanie się liberalizmu we współczesnej polityce sprawiło, że od kilkunastu dziesięcioleci jest on coraz powszechniej rozumiany nie tylko jako ustrój polityczny, ale wręcz jako styl życia, sposób społecznego funkcjonowania a nawet stan umysłu. To jednak sprawia, że przyzwoitość, racjonalność i odpowiedzialność – warunki konieczne dla zaistnienia godziwego świata wolności – nie są zbyt często brane pod uwagę. Wolnościowy projekt społeczny przeżywa dziś ukryty, ale poważny kryzys. Niewidoczność wewnętrznych pęknięć jakie niesie w sobie zarówno idea wolności, postulat tolerancji i dialogu, jak i przekonanie o powszechnej równości wszystkich wobec prawa powoduje, że wciąż jeszcze rzesze ludzi wierzą w „globalny liberalno-demokratyczny kapitalizm” tak prawie, jak w ideę religijną. Pragnienie życia w wolności, dostatku, zamożności i bezpieczeństwie umacnia ten styl kształtowania polityki i ekonomii. Chcemy widzieć nasz nowoczesny świat jako racjonalny, dalekowzroczny i humanistyczny, a jednocześnie kosmopolityczny i harmonijny. W swoim referacie chciałbym zastanowić się, czy mówiąc o współczesnym demoliberalizmie mamy do czynienia nie tyle z ambitną, ale realną ideą polityczną, ile z mitem podszywającym się pod naukę. Idea stworzenia wolnego świata wolnych ludzi, którzy przez wolne wybory zbudują lepszy świat nie odwołując się do racji nadprzyrodzonych (pozostaną pluralistyczni i neutralni światopoglądowo), jest tak wspaniała, że zakrawa na polityczną utopię, bądź mitologiczną narrację o doczesnym Edenie. Owo sekularne ujęcie mitu o zbawieniu, wyraża się w przeświadczeniu, że można już bez udziału nadprzyrodzonej mocy Boga osiągnąć stan pokoju, bezpieczeństwa i ukojenia. Pamiętać jednak należy, że religie posiadają doktrynę, dogmaty i ściśle określoną moralność. Czy demokracja liberalna nie przekształca się obecnie w system, w którym nie wolność, ale zgodność z ustalonymi narracjami będzie wyznaczała racje naszych decyzji?
dzień i godzina
(Czwartek) 10:30 - 11:00
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Prawa człowieka nie są wynikiem jakiejś antropologicznej, metafizycznej czy etycznej teorii, która byłaby powszechnie uznana. Można powiedzieć, że w przypadku praw człowieka porządek teorii i praktyki został odwrócony. Najpierw uznano
abstrakt
Prawa człowieka nie są wynikiem jakiejś antropologicznej, metafizycznej czy etycznej teorii, która byłaby powszechnie uznana. Można powiedzieć, że w przypadku praw człowieka porządek teorii i praktyki został odwrócony. Najpierw uznano praktykę prawną, czyli ochronę związaną z habeas corpus, która powoli była rozszerzana na coraz szersze grupy społeczne. Wyraźną cechą ochrony prawnej jednostki, która niejako uzyskała swoje ciało „na własność” był brak bezpośredniego związku z konkretną doktryną. Celem jest wskazanie, że praw człowieka można bronić z różnych perspektyw teoretycznych jako wspólnej praktyki prawnej. Kontrast między francuskimi filozofami oraz ich interpretacjami praw człowieka i angielskich intelektualistów jest znaczący i zakorzeniony w ich historii intelektualnej i społecznej. W Anglii myśl polityczna była skierowana na praktykę polityczną, a intelektualiści byli także aktywnymi politykami. Ich wysiłek polegał zatem na rozwiązywaniu konkretnych problemów, które przyniosła rzeczywistość. W najszerszym sensie ten model relacji między teorią a praktyką znajduje odzwierciedlenie w tradycji prawa zwyczajowego. Stopniowo wzrastało ono regulując sferę społeczną i polityczną, gromadząc wiedzę kolejnych pokoleń, nakładając nowe rozwiązania na poprzednie. Również w Ameryce myśliciele polityczni byli w rzeczywistości tą samą grupą, co aktywni politycy, a działania teoretyczne i praktyczne były ze sobą ściśle powiązane. Tymczasem francuscy filozofowie byli bardziej otwarci na normatywny konstruktywizm. Taka konstrukcja musiała być oparta na abstrakcyjnych zasadach, które pozwoliły opisać każdy przypadek z ogólnej perspektywy. Pomimo znaczących różnic oba systemy prawne: anglosaski i kontynentalny – stosowały przepisy dotyczące ochrony osób. Polska tradycja praktykowania i teoretyzowania na temat praw człowieka jest kontynentalna, ale swoista. Przyjmując perspektywę praktyki prawnej jako pierwotną wobec filozoficznej legitymizacji można zestawić różne modele ochrony prawnej praw człowieka i otworzyć debatę na temat ich ugruntowania na uzasadnienia nie tylko filozoficzne, ale także religijne.
dzień i godzina
(Czwartek) 10:30 - 11:00
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Chociaż niektórzy autorzy twierdzą, że niewyraźność treści pojęcia godności ludzkiej jest zaletą z uwagi na to, że jej ujednoznacznienie prowadziłoby do nieuwzględnienia czynników, które są istotne dla ludzkiego rozwoju lub
abstrakt
“Chociaż niektórzy autorzy twierdzą, że niewyraźność treści pojęcia godności ludzkiej jest zaletą z uwagi na to, że jej ujednoznacznienie prowadziłoby do nieuwzględnienia czynników, które są istotne dla ludzkiego rozwoju lub przyjęcia modelu człowieka, który stanowiłby rzekome zagrożenie dla jego wolności, twierdzę, że jest odwrotnie. Pojęcie godności człowieka stoi u podstaw politycznego projektu współczesności, który znajduje swój paradygmatyczny wyraz w prawach jednostki. Niejasność i chwiejność tego pojęcia prowadzi do jego różnych interpretacji w zależności od zmieniających się modernistycznych i postmodernistycznych mód i ideologii. W konsekwencji doprowadza do aksjologicznego relatywizmu, sprzecznych z racjonalistyczną aksjologią, która leży u podstaw cywilizacji Zachodu. Dlatego, po pierwsze, podejmę próbę nowego zdefiniowania pojęcia godności ludzkiej. Z kolei na bazie tej definicji spróbuję przedstawić koherentny i racjonalny system praw człowieka. Po trzecie, nawiążę do aparatu współczesnej nauki, a w szczególności do pojęć wywodzących się z teorii kwantów i powiążę uprawnienia jednostki z prawami innych jednostek i ich wspólnym życiem w ramach określonego społeczeństwa.
“
dzień i godzina
(Czwartek) 11:00 - 11:30
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
W referacie, korzystając z formalizmu Ontologii sytuacji Bogusława Wolniewicza, odróżniam normy prawne bezwarunkowe od norm prawnych warunkowych. Normy prawne bezwarunkowe nakazują, zakazują lub dozwalają zdarzenie relewantne prawnie określone co do
abstrakt
W referacie, korzystając z formalizmu Ontologii sytuacji Bogusława Wolniewicza, odróżniam normy prawne bezwarunkowe od norm prawnych warunkowych. Normy prawne bezwarunkowe nakazują, zakazują lub dozwalają zdarzenie relewantne prawnie określone co do tożsamości, a normy prawne warunkowe – nakazują, zakazują lub dozwalają zdarzenie relewantne prawnie określone co do rodzaju.
Opierając się na tym odróżnieniu, przedstawiam rekonstrukcję formalną kontynentalnego schematu stosowania prawa, obejmującą: (i) redakcję normy prawnej, (ii) konkretyzację sensu stricto normy prawnej, (iii) dookreślenie normy prawnej, (iv) zastosowanie sylogizmu prawniczego.
Rekonstrukcja ta wskazuje, że sąd kontynentalny, chcąc nie chcąc, tworzy prawo w każdym wypadku konkretyzacji predykatu abstrakcyjnego wychodzącej poza zakres definicji zaoferowanych przez prawodawcę.
Co więcej, okazuje się, że sam sposób tworzenia tekstów prawnych przesądza o tej prawotwórczej roli sądów.
Tak więc, teza, że w systemie prawa kontynentalnego sądy nie tworzą prawa, lecz jedynie je stosują może być traktowana co najwyżej jako postulat – prawny odpowiednik średniowiecznej „brzytwy ontologicznej” Ockhama: (i) adresowany do prawodawcy – aby tworzył teksty prawne porządnie, a więc pozostawiał „luz decyzyjny” tylko tam, gdzie jest to potrzebne, (ii) adresowany do organów stosujących prawo – aby tworzyły prawo tylko w niezbędnym zakresie.
Uzyskane wyniki mogą okazać się użyteczne dla automatycznej analizy wypowiedzi prawniczych.
Literatura:
Bogusław Wolniewicz, Ontologia sytuacji, Warszawa 1985
Andrzej Malec, Wprowadzenie do semantyki prawa, Białystok 2018
Andrzej Malec, Legal Reasoning and Logic w: “Language, Mind and Mathematics”, Białystok 2001
dzień i godzina
(Czwartek) 11:00 - 11:30
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
obrady sekcji w sesjach równoległych
sesja równoległa A
abstrakt
Wiek XXI jest wiekiem ponowoczesności i, jak utrzymuje Chantal Delsol, jest on spadkobiercą oświecenia francuskiego i jego kontynuatorem wraz ze zmianą podejścia do społeczeństwa i wyznawanych przez nie wartości. Nie
abstrakt
Wiek XXI jest wiekiem ponowoczesności i, jak utrzymuje Chantal Delsol, jest on spadkobiercą oświecenia francuskiego i jego kontynuatorem wraz ze zmianą podejścia do społeczeństwa i wyznawanych przez nie wartości. Nie panuje już terror znany z czasów nowoczesnych XX wieku (komunizm, faszyzm, nazizm) a demokracja, która w sposób skuteczny zastąpiła terror, osiągnęła więcej, niż gdy stosowano przemoc fizyczną wobec swoich obywateli. Z niewygodnymi poglądami w ponowoczesności walczy się poprzez ironię, śmiech lub dyskredytację wartości wyznawanych przez określoną grupę społeczną. W ten sposób odbywa się wykorzenienie jednostki, wyrwanie jej ze świata, z określonej grupy społecznej, by ją uszczęśliwić. Stan ten miałby polegać na tym, że nowoczesna jednostka miałaby pozbyć się swojej partykularności na rzecz uniwersalności, chciałaby być człowiekiem, obywatelem świata, a nie mężczyzną czy kobietą. Ponowoczesność lansuje, tak jak niegdyś rewolucja francuska, ideał równości, który ma się spełnić w ideologii gender.
Tezą wystąpienia jest wpływ czynnika rewolucyjnego i ewolucyjnego na upadek wartości we współczesnym życiu publicznym. Większe jednak znaczenie można przypisać zmianom ewolucyjnym, pokoleniowym, które na początku są niezauważane przez społeczeństwo, a gdy osiągną apogeum, są dla niego zaskoczeniem. W wystąpieniu zostaną przedstawione poglądy wybranych filozofów na temat kształtowania się filozofii wartości na przestrzeni wieków w Europie Zachodniej. Zostaną także wspomniane zmiany ekonomiczne i obyczajowe, kryzys migracyjny i związane z nim zagrożenia dla wartości chrześcijańskich, które to leżą u podstaw cywilizacji europejskiej.
Wnioskiem będzie stwierdzenie, że kryzys wartości nastąpił z powodu odejścia społeczności od korzeni, które tworzyły Europę i na skutek zapomnienia o wartościach, które zapewniają człowiekowi jego właściwy rozwój.
dzień i godzina
(Czwartek) 11:45 - 12:15
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
W wystąpieniu sformułuje się kilka uwag o współczesnej sytuacji w dziedzinie praw człowieka. Wskaże się na zjawiska pozytywne związane ze wzrostem świadomości ludzkich uprawnień i potrzeby ich gruntownej i powszechnej
abstrakt
W wystąpieniu sformułuje się kilka uwag o współczesnej sytuacji w dziedzinie praw człowieka. Wskaże się na zjawiska pozytywne związane ze wzrostem świadomości ludzkich uprawnień i potrzeby ich gruntownej i powszechnej promocji, co przekłada się na powstanie licznych instrumentów międzynarodowych i wewnątrzpaństwowych służących ich pełniejszemu ujęciu i skuteczniejszej ochronie. Obok dominacji kategorii praw człowieka w praktyce życia społecznego, wielości i różnorodności instrumentów ochrony, odnotowuje się również zjawiska negatywne, jak: słabość teoretyczna kategorii i języka praw, problem ich uzasadnienia, rozszerzanie zakresu podmiotowego i przedmiotowego, kwestię niedostatecznych treściowych sformułowań pozytywnoprawnych służących ochronie poszczególnych praw, ich ideologizację czy inflację we współczesnym dyskursie społecznym. Stąd stawia się – jako szczególnej wagi – problem podstaw praw człowieka i pytanie o wartość argumentacji za ich kulturowo-socjologicznym bądź prawnonaturalnym ugruntowaniem.
dzień i godzina
(Czwartek) 11:45 - 12:15
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Punktem wyjścia mojego wystąpienia czynię mityczną postać Kaspara Hausera. Zagadka przybysza znikąd odsłania liczne kontrowersje wokół politycznej i społecznej natury człowieka. Filozoficzny morał jego historii jest klarowny w swojej egzystencjalnej
abstrakt
“Punktem wyjścia mojego wystąpienia czynię mityczną postać Kaspara Hausera. Zagadka przybysza znikąd odsłania liczne kontrowersje wokół politycznej i społecznej natury człowieka. Filozoficzny morał jego historii jest klarowny w swojej egzystencjalnej wymowie: człowiek rodzi się jako Nic, a wszędzie widzimy go w okowach My. Okrutne społeczeństwo/państwo wtłacza nas w mundury z pagonami, wciska w ręce rapiery, ubiera w togi, w komże, w nauczycielskie surduty. Pod maską społecznej roli każdy z nas pozostaje jednak mistycznym apatrydą, który gwoli przetrwania musi praktykować sztukę ketmana albo zginąć pozbawiony posady, dźgnięty nożem, poczęstowany cykutą. W tym kontekście podejmę refleksję o kulturowych, politycznych i religijnych mechanizmach alienacji i kontroli społecznej.
“
dzień i godzina
(Czwartek) 12:15 - 12:45
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Celem wystąpienia jest refleksja nad krytyką praw człowieka. Krytyka tego rodzaju dokonywana była i jest z różnych perspektyw, z których każda oparta jest na nieco odmiennych założeniach. Ich analiza pozwala,
abstrakt
Celem wystąpienia jest refleksja nad krytyką praw człowieka. Krytyka tego rodzaju dokonywana była i jest z różnych perspektyw, z których każda oparta jest na nieco odmiennych założeniach. Ich analiza pozwala, z jednej strony, pogłębić namysł nad prawami człowieka. Z drugiej zaś – rozważyć znaczenie polityki. W wystąpieniu odwołam się do krytyki praw człowieka, którą odnaleźć można w pracach Carla Schmitta oraz Harta i Negri’ego. Perspektywy te pozwolą ukazać relację praw człowieka do zagadnienia wspólnoty, rozumianej jednak w radykalnie odmienny sposób.
dzień i godzina
(Czwartek) 12:15 - 12:45
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Carole Pateman, ur. 1940 r., należy do ważniejszych współczesnych myślicielek politycznych, a mimo to jej dorobek nie jest w Polsce szeroko znany i dyskutowany. Brytyjska badaczka może budzić zainteresowanie swoimi
abstrakt
Carole Pateman, ur. 1940 r., należy do ważniejszych współczesnych myślicielek politycznych, a mimo to jej dorobek nie jest w Polsce szeroko znany i dyskutowany. Brytyjska badaczka może budzić zainteresowanie swoimi poglądami ze względu na ich nieszablonowość i wyrazistość. Głównym celem mojego wystąpienia będzie prezentacja i ocena poglądów Pateman w kontekście jej przewartościowania teorii liberalnej. Zdaniem myślicielki, zasadniczy ustrój polityczny Zachodu – demokracja liberalna – nie jest pozytywnym ustrojem społecznym czy optymalnym “końcem historii”. Przeciwnie, myślicielka z mocą wskazuje na słabość projektu liberalnego, jego niewystarczalność w ufundowaniu porządku społecznego na miarę ludzkich aspiracji i możliwości. Istotnymi elementami krytyki liberalizmu są m.in.: błędne rozumienie obywatelstwa, brak ufundowania tzw. zobowiązania politycznego, oparcie liberalizmu (w dużej mierze) na koncepcji umowy społecznej.
Patemanowska refutacja projektu liberalnego prowadzi do pytania o istotę pożądanej alternatywy politycznej. Na czym miałaby polegać reforma czy wręcz odrzucenie tradycji liberalnej? Czym byłaby demokracja o charakterze nieliberalnym? Pateman nie proponuje refleksji, która miałaby polegać na rządach bardziej konserwatywnych, wzmocnieniu wolnego rynku, czy praw w sferze prywatnej. Swoją refleksję opiera ona raczej na ujęciu człowieka w kategoriach “zwierzęcia politycznego” i próbie ufundowania wspólnoty o charakterze partycypacyjnym. Myśl Pateman nie przedstawia tzw. „wielkiej narracji”, lecz proponuje coś, co można nazwać demokratyczną “pracą u podstaw”.
dzień i godzina
(Czwartek) 17:00 - 17:30
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
"Filozoficzny namysł nad „dobrem wspólnym” jako jedną z podstawowych zasad dobrze urządzanych społeczeństw, zajmuje w teoriach i praktykach organizacji życia społecznego europejskiego kręgu kulturowego kluczowo ważne miejsce. Zasada ta w
abstrakt
“Filozoficzny namysł nad „dobrem wspólnym” jako jedną z podstawowych zasad dobrze urządzanych społeczeństw, zajmuje w teoriach i praktykach organizacji życia społecznego europejskiego kręgu kulturowego kluczowo ważne miejsce. Zasada ta w tzw. formule, „mocnej”, jak i „słabej” przeżywa znaczące zapoznanie zarówno w teoretycznym namyśle (nie tylko) filozofów, jak i w praktyce współczesnego życia politycznego.
Pierwszy ze wspomnianych przejawów trafnie zdaje się oddawać konstatacja Marcina Króla poczyniona przy okazji analizy myśli amerykańskiej w tym zakresie, w której odnotowuje, że prawie wszyscy autorzy „odchodzą od używania – tu zgoda jest niemal powszechna – pojęcia dobra wspólnego na rzecz pojęcia interesu publicznego”.
Natomiast, co się tyczy drugiego z przejawów zapoznawania zasady dobra wspólnego, czyli w praktyce współczesnych prawnoustrojowych rozwiązań, jego symptomatyczny wyraz zdają się stanowić rozwiązania prawne głównych europejskich instytucji, takich jak Rada Europy i Europejski Trybunał Praw Człowieka, w których statutach brak odwoływania się do pojęcia dobra wspólnego, a także Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (2004), który również zdaje się nie stosować tej zasady.
Wobec powyższego, zastanawiając się nad podstawami unijno-europejskiego porządku społecznego, zamierzam najpierw poddać debacie zagadnienie recepcji zarówno pojęcia, jak i zasady dobra wspólnego w tym ważnym dla integracji europejskiej Traktacie ustanawiającym Konstytucję dla Europy. Następnie zaś chcę zapytać o proponowane w Traktacie inne unijno-europejskie rozwiązania w tej materii, a także o ich charakter, mianowicie: czy jest on destytucyjny, czy też substytucyjny w odniesieniu do pojęcia i zasady dobra wspólnego. Wreszcie, zapytam także o ewentualne konsekwencje przyjętych przez Traktat rozwiązań w tej kwestii, z punktu widzenia idei unijno-europejskiego „dobrze urządzonego społeczeństwa” i „dobrego życia” jego obywateli.
“
dzień i godzina
(Czwartek) 17:00 - 17:30
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(Czwartek) 17:30 - 18:00
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Jurysprudencja, rozumiana przez anglosaską kulturę prawną jako dorobek uczonej myśli prawniczej, była często ważnym elementem rozważań, tak praktycznych jak i filozoficznych, nad systemem źródeł prawa. Ślady dyskusji na ten temat
abstrakt
Jurysprudencja, rozumiana przez anglosaską kulturę prawną jako dorobek uczonej myśli prawniczej, była często ważnym elementem rozważań, tak praktycznych jak i filozoficznych, nad systemem źródeł prawa. Ślady dyskusji na ten temat da się odnaleźć już w starożytnym prawie rzymskim, po tamtym zaś okresie powracała ona przez cały czas aż po moment obecny (w którym, wydawałoby się, jest rozstrzygnięty poprzez częste ścisłe, ustawowe katalogi źródeł prawa). Problem teoretyczny związany ze wspomnianą dyskusją da się sformułować w następujący sposób: czy jurysprudencja może być źródłem prawa w sensie źródła powstawania prawa, innymi słowy: czy rozważaniom uczonych prawników można przyznać tego typu autorytet/moc obowiązującą? Podczas wystąpienia przestawiony zostanie przyczynkowy szkic do rozważań nad praktyką orzeczniczą i ustawodawczą oraz nad teorią w tym zakresie. W szczególności ukazane zostaną rozwiązania systemowe i myśl angielska, w obrębie której to tradycji prawnej problem ten został rozwiązany najbardziej kompleksowo, w tym poprzez powstanie konstrukcji tzw. books of authority, tzn. tekstów uczonych prawników, którym przydano autorytet obowiązujący tej samej kategorii (choć nie stopnia) co autorytet leading cases i statutów. Celem rozprawy będzie uprawdopodobnienie tezy o uniwersalności istoty (choć nie formy) rozwiązań angielskich, będących podsumowaniem praktyki i teorii kształtującej się już od XIV wieku.
dzień i godzina
(Czwartek) 17:30 - 18:00
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(Czwartek) 18:15 - 18:45
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Jurysprudencja, rozumiana przez anglosaską kulturę prawną jako dorobek uczonej myśli prawniczej, była często ważnym elementem rozważań, tak praktycznych jak i filozoficznych, nad systemem źródeł prawa. Ślady dyskusji na ten temat
abstrakt
Jurysprudencja, rozumiana przez anglosaską kulturę prawną jako dorobek uczonej myśli prawniczej, była często ważnym elementem rozważań, tak praktycznych jak i filozoficznych, nad systemem źródeł prawa. Ślady dyskusji na ten temat da się odnaleźć już w starożytnym prawie rzymskim, po tamtym zaś okresie powracała ona przez cały czas aż po moment obecny (w którym, wydawałoby się, jest rozstrzygnięty poprzez częste ścisłe, ustawowe katalogi źródeł prawa). Problem teoretyczny związany ze wspomnianą dyskusją da się sformułować w następujący sposób: czy jurysprudencja może być źródłem prawa w sensie źródła powstawania prawa, innymi słowy: czy rozważaniom uczonych prawników można przyznać tego typu autorytet/moc obowiązującą? Podczas wystąpienia przestawiony zostanie przyczynkowy szkic do rozważań nad praktyką orzeczniczą i ustawodawczą oraz nad teorią w tym zakresie. W szczególności ukazane zostaną rozwiązania systemowe i myśl angielska, w obrębie której to tradycji prawnej problem ten został rozwiązany najbardziej kompleksowo, w tym poprzez powstanie konstrukcji tzw. books of authority, tzn. tekstów uczonych prawników, którym przydano autorytet obowiązujący tej samej kategorii (choć nie stopnia) co autorytet leading cases i statutów. Celem rozprawy będzie uprawdopodobnienie tezy o uniwersalności istoty (choć nie formy) rozwiązań angielskich, będących podsumowaniem praktyki i teorii kształtującej się już od XIV wieku.
dzień i godzina
(Czwartek) 18:15 - 18:45
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Celem wystąpienia jest ukazanie nowej roli geopolitycznej osi Północ-Południe w Europie jako narzędzia w wyjaśnieniu aktualnych interesów i konfliktów politycznych. W tym przypadku zostaje zwrócona uwaga na dwie dziedziny polityki:
abstrakt
Celem wystąpienia jest ukazanie nowej roli geopolitycznej osi Północ-Południe w Europie jako narzędzia w wyjaśnieniu aktualnych interesów i konfliktów politycznych. W tym przypadku zostaje zwrócona uwaga na dwie dziedziny polityki: energetycznej i klimatycznej – jako kluczowych dla kształtowania osi interesów/konfliktów geopolitycznych. Przyjmuje się, że równolegle do osi geopolitycznej można wyznaczyć ‘oś geo-aksjologiczną’, która towarzyszy sferze interesów jako sfera odzwierciedlająca tożsamości w danym obszarze polityk, wyznaczanych przez etykę i religię. Schemat prezentacji: 1. Kryzys osi Wschód-Zachód oraz wzrost znaczenia osi Północ-Południe w geopolityce europejskiej. 2. Nowe kulturowe, religijne i polityczne znaczenia osi „Północy” i „Południa” i ich relacja wobec sfery interesów. 3. Geo-aksjologiczne oznaczenie konfliktów: (a) Polityka energetyczna: aksjologiczne podstawy dyskursu środowiskowo-ekologicznego vs. dyskursu bezpieczeństwa energetycznego. (b) Polityka klimatyczna: etyczne podstawy polityki dobrobytu klimatycznego północy vs. transformacji polityki klimatycznej państw centrum i południa. W wystąpieniu sformułowane zostaną odpowiedzi na następujące zagadnienia: wskazanie danych dylematów etyczno-politycznych w geopolitycznych konfliktach na polach polityk energetycznej i środowiskowej, jako dookreślenie rozumienia interesu i konfliktu w osi Północ-Południe oraz wskazanie na rolę założeń aksjologicznych w rozważaniach geopolitycznych.
dzień i godzina
(Czwartek) 18:45 - 19:15
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Akwinata na kartach swej Summy teologicznej (II-II q. 101-122) ukazuje fundamentalną rolę pietyzmu jako podstawowej cnoty społecznej. W wystąpieniu będę miał społeczne, polityczne i prawne aspekty cnoty pietyzmu, wskazując na
abstrakt
Akwinata na kartach swej Summy teologicznej (II-II q. 101-122) ukazuje fundamentalną rolę pietyzmu jako podstawowej cnoty społecznej. W wystąpieniu będę miał społeczne, polityczne i prawne aspekty cnoty pietyzmu, wskazując na egzystencjalny wymiar tej sprawności związany z afirmacją swego istnienia oraz istnienia innych osób. Pietyzm jest w tym ujęciu sposobem doskonalenia siebie w życiu osobowym, ale także sposobem realizowania się sprawiedliwości oraz czynnikiem koniecznym w tworzeniu autentycznej ludzkiej społeczności. Pragnę także ukazać związek prawa stanowionego jako środka wychowującego osobę ludzką do pietyzmu oraz rolę władzy jako instytucji ze swej istoty domagającej się istnienia w człowieku pietyzmu.
Wystąpienie swe zakończę ukazując antropologiczne ugruntowanie pietyzmu oraz rolę jaką spełnia on w życiu religijnym człowieka. Przyczyną obecności pietyzmu u osoby ludzkiej jest świadomość swej zależności, swego bytu od czegoś lub kogoś. Ma także pietyzm swe ugruntowanie w świadomości bycia we władzy innych osób. Jej istotą jest więc pewna postać pokory, która uzmysławia człowiekowi jego zależność od innych i fakt bycia obdarowanym pewnym istotnym dobrem, które wymaga od człowieka właściwego zachowania, postawy, pewnego autentycznego przeżywania sytuacji egzystencjalnej, w jakiej się on znalazł . Sprawność ta bardzo bliska posłuszeństwu i czci, wdzięczności; w istocie rzeczy afirmuje dobro, jakim jest samo istnienie i jego moc urzeczywistniania wszelkiego innego dobra. Z tej racji pietyzm ma znaczenie fundamentalne w istnieniu wszystkich innych cnót społecznych.
dzień i godzina
(Czwartek) 18:45 - 19:15
sala
C-605 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(Piątek) 10:30 - 11:00
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
dzień i godzina
(Piątek) 11:00 - 11:30
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)
abstrakt
Roger Scruton w dziele "Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie" zaproponował sposób rozwiązania aktualnych problemów dotyczących ochrony środowiska naturalnego. Rozważania brytyjskiego konserwatysty zogniskowane są wokół roli: organizacji pozarządowych,
abstrakt
Roger Scruton w dziele “Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie” zaproponował sposób rozwiązania aktualnych problemów dotyczących ochrony środowiska naturalnego. Rozważania brytyjskiego konserwatysty zogniskowane są wokół roli: organizacji pozarządowych, państwa, lokalnych społeczności i ich członków w dbaniu o środowisko i rozwiązywaniu zaistniałych problemów ekologicznych. Jak wskazuje Scruton, fałszywe jest dominujące w opinii publicznej przeświadczenie o tym, że na skuteczność działań mających na celu dobry stan środowiska naturalnego pozytywnie wpływa wielkość podejmowanych w tym celu przedsięwzięć. Brytyjski filozof broni tezy, że najefektywniej możemy działać na rzecz ochrony środowiska naturalnego poprzez działania lokalne oraz przyjęcie osobistej odpowiedzialności za losy planety. W referacie zaprezentowana zostanie rola jaką odgrywa państwo w stwarzaniu warunków do działalności proekologicznej w skali lokalnej.
dzień i godzina
(Piątek) 11:45 - 12:15
sala
C-608 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i PolitykiPrzewodnicząca Sekcji: prof. dr hab. Justyna Miklaszewska (UJ)
Sekretarz Sekcji: dr Jakub Szczepański (UJ)