New Science of Infinity

Cantor established two kinds of infinity: cardinal and ordinal numbers, each with its own arithmetic and its own relation greater than. In modern developments, ordinal numbers are special sets, cardinal numbers are specific ordinal numbers. In both cases, the set of natural numbers N makes the yardstick of infinity – be it the cardinal number א0 or the […]

Miejsce intuicji w strukturze matematyki. Analiza rozwoju pojęcia continuum.

Poznanie intuicyjne jest obecne w matematyce co najmniej w czterech obszarach: odkrycia (lub tworzenia obiektów matematycznych), rozumienia (pojęć, dowodów), uzasadniania (dowody matematyczne) oraz akceptacji lub odrzucania (kontekst merytoryczny, ale też społeczno-kulturowy). W każdym z tych obszarów mamy do czynienia z kilkoma rodzajami intuicji: jako abstrahowanie, uogólnienie, uniwersalizacja czy minimalizacja założeń (w sytuacji „idealnej” mająca doprowadzić […]

Ekspertyza jako problem metodologiczny i etyczny

W społeczeństwie wiedzy obserwujemy „dyktaturę ekspertów” i malejące do nich zaufanie ze względu na rozbieżności ekspertyz na ten sam temat („pojedynki ekspertów”). Rozwój filozofii ekspertyzy jest odpowiedzią na ten stan rzeczy. W referacie rozważę ekspertyzę naukową jako coś, co ma przekształcać wiedzę w „zdolność działania” (N. Stehr) Będę argumentować, że ekspertyza jest deklaracją co do […]

O pewnej analogii dotyczącej wartości

W ilościowej teorii informacji ilość informacji w komunikacie jest odwrotnie proporcjonalne do prawdopodobieństwa jej wystąpienia. Stanowi to treść prawa Claude’a Shannona. W danym otoczeniu społeczno-ekonomicznym posługujemy się wartością. Wartość może być materialna, niematerialna zaś może być dobrem społecznym, pokojem w regionie, itd. Taksonomia kategorii „wartość” jest złożona i stanowi podstawę badań aksjologii oraz aksjometrii. Dla […]

Entropia, ekstropia i etyka.

Zgodnie z drugą zasadą termodynamiki całkowita entropia danego systemu izolowanego stale wzrasta. Entropia jest odpowiedzialna za asymetrię przyszłości i przeszłości – upływ czasu zwiększa nieporządek wszechświata, który dąży od stanu o zerowej entropii (Wielki Wybuch) do stanu maksymalnie przypadkowego, czyli o maksymalnej entropii. Sytuacja zmienia się, jeśli chodzi o obiekty niewyodrębnione, takie jak rośliny i […]

Kilka uwag dotyczących podmiotowości

Przedmiotem mojego wystąpienia jest pojęcie podmiotowości, które chcę poddać deskryptywnej analizie semiotycznej. Stawiam sobie za cel przedstawienie sposobów użycia terminu „podmiotowość” przede wszystkim w kontekście filozoficznym (osadzenie w różnorakich wizjach świata i człowieka – zarówno ujętego jako jednostka, jak i w relacjach społecznych) oraz psychologicznym (z odniesieniem do wybranych koncepcji osobowości), a także – wtórnym […]

Czy humanistyka może być nauką ścisłą?, czyli kolejna odsłona sporu naturalizm – antynaturalizm

W ramach humanistyki zawsze jednym z najważniejszych dylematów były spory o metody badawcze i o status naukowy tych dyscyplin. W prowadzonych tam dyskusjach wykształciły się dwa główne obozy: naturalistów i antynaturalistów. Naturaliści uważali, że humanistyka powinna stosować metody badawcze charakterystyczne dla zmatematyzowanego przyrodoznawstwa. Przeciwnego zdania jest podejście antynaturalistyczne. Na przełomie XIX i XX wieku nastąpił […]

Czy procesy społeczne podlegają prawidłowościom? Rozważania metodologiczne.

Uczony to człowiek który zawodowo poznaje świat. Zawód uczonego jest jedynym zawodem nastawionym całkowicie i wyłącznie na poznawanie świata. Eugene Paul Wigner, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki z roku 1963, twierdził, że fizyka nie zajmuje się wyjaśnianiem przyrody. Pragnie ona tylko wyjaśniać regularności w zachowaniu się przedmiotów. Fizyka, i chyba w ogóle nauki przyrodnicze, […]

Projekt ontologii dla potrzeb teorii wyobraźni

Przenosząc teorię wyobraźni z obszaru psychologii w obszar semiotyki, otrzymujemy teorię wypowiedzi fikcyjnych, fantastycznych, metaforycznych i symbolicznych. Jaką ontologię uczynić podłożem semiotycznej teorii wyobraźni? Pomijając ontologie metafizyczne, jako same wymagające dalszych objaśnień, każda z trzech nasuwających się stylizacji ontologicznych ma swoje wady. 1) „Ontologia przedmiotów” zakłada specyficzny rodzaj przedmiotu („przedmiot intencjonalny”); 2) „Ontologia sytuacji” również […]

O zdolnościach cechujących badacza w myśli Tadeusza Kotarbińskiego

W trakcie wystąpienia zaprezentuję zespół cech charakterologicznych, które zdaniem Tadeusza Kotarbińskiego cechują wybitnych badaczy i odkrywców. Zbiór ten skontrastuję z cechami, które myśliciel ten przypisuje prymusom, improduktywom i abulikom, czyli osobom, które chociaż mogą pełnić pożyteczne funkcje w nauce instytucjonalnej, nie są w stanie wytyczać nowych dróg w nauce rozumianej jako działalność odkrywcza. Rekonstrukcję tę […]