Polski Zjazd Filozoficzny

wrzesień, 2019

2019śr11wrz18:4519:15Problem poznawalności relacji bytowychdr hab. Tomasz Duma (Katolicki Uniwersytet Lubleski Jana Pawła II)18:45 - 19:15 CTW-202 (Centrum Transferu Wiedzy) organizator: Sekcja Ontologii i Metafizyki

abstrakt

Jednym z istotnych powodów dużych rozbieżności w rozumieniu relacji zachodzących w realnym świecie jest ujęcie ich poznawalności. Trudności generuje ogromna różnorodność relacji, ścisły związek relacji z formułowaną koncepcją bytu oraz z fundowaniem samego poznania, jak też niejednoznaczność języka wyrażającego odniesienia wewnątrz- czy międzybytowe. Główne linie sporów zostały wyznaczone w zasadzie już w starożytności. Pierwszą rozpoczął Platon, a polegała ona, najogólniej mówiąc, na utożsamianiu przedmiotów poznania wyłącznie z rzeczami i własnościami, wskutek czego relacje nie mogły być postrzegane inaczej niż własności rzeczy, co oznaczało faktyczną redukcję relacji do prostych form. Drugą linię interpretacyjną zapoczątkował Arystoteles, według którego relacja jest przypadłością najdalej oddaloną od substancji, stąd cechuje ją najsłabszy sposób bytowania, co sprawia, że jest ona również najtrudniej dostępna poznawczo, w wyniku czego odgrywa sekundarną rolą nie tylko w porządku bytowym, ale i poznawczym. Na ogół trudno było wykroczyć poza wyznaczone paradygmaty. Rozmaite próby reinterpretacji tradycyjnych ujęć z reguły kończyły się jakąś formą ich kontynuacji. Przykładem jest teoria B. Russella, który w opozycji do ujęć substancjalistycznych starał się bronić realności i doniosłości relacji w obrazie świata i poznaniu ludzkim, a w rezultacie dokonał ich swoistej idealizacji, upatrując w logice właściwe narzędzie poznania tego rodzaju bytów. Potwierdza to pewną tradycję, uwidaczniającą się niemal w całych dziejach filozofii, iż przyjęte metody poznania z góry określają to, w jaki sposób dany filozof pojmuje relacje. W prezentowanym wykładzie będę starał się wykazać, że jeśli chce się uniknąć redukcjonizmu bądź aprioryzmu w wykładni relacji bytowych, należy poważnie wziąć pod uwagę trudności związane z ich poznawczym ujęciem, następnie problem metody poznania i wyodrębniania relacji bytowych, jak i języka, który adekwatnie wyrażałby relacje i relacyjne stany rzeczy.

dzień i godzina

(środa) 18:45 - 19:15

sala

CTW-202 (Centrum Transferu Wiedzy)

organizator

Sekcja Ontologii i MetafizykiPrzewodniczący Sekcji: dr hab. Marek Piwowarczyk prof. KUL
Sekretarz Sekcji: dr Bartłomiej Skowron (PW)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

X