1. N. Hohfeld dokonał analizy podstawowych pojęć prawnych oraz zaproponował szereg relacji (deontycznych) pomiędzy tymi pojęciami. Praca Hohfelda stanowi podstawowe podłoże teoretyczne rozważań podjętych w abstrakcie.

Ze wszystkich relacji pomiędzy pojęciami prawnymi, jakie zaproponował Hohfeld, szczególnie interesująco jawi się relacja, jaka zachodzi pomiędzy uprawnieniami/prawami podmiotu a obowiązkami, jakie uprawnienia te generują po stronie innych podmiotów. Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy osoba lub instytucja z tytułu posiadanego uprawnienia może rościć sobie prawo, które – w momencie sformułowania tego roszczenia – wytworzy obowiązek po stronie innej osoby bądź instytucji. Zazwyczaj jasne jest, kto jest właściwym adresatem takiego roszczenia, a tym samym, kto jest związany obowiązkiem powstałym w ten sposób. Jednak czasami tak nie jest. Ten problem występuje na przykład wtedy, gdy prawa lub zezwolenia mają charakter ogólny.

Nasze rozważania zilustrujemy dwoma przykładami. Pierwszy dotyczy przepisów aborcyjnych w polskim prawie. W pewnych okolicznościach aborcja jest dozwolona i może być przeprowadzana w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej. Istnieje jednak klauzula sumienia, która pozwala lekarzom odmówić wykonania aborcji. Podczas naszego wystąpienia postaramy się ustalić, czy są okoliczności, w których lekarz jest zobowiązany do wykonania aborcji niezależnie od klauzuli sumienia. Drugi przykład dotyczy zderzenia wolności słowa i wolności przedsiębiorczości. Rozważymy sytuację, w której właściciel drukarni odmówił wydrukowania plakatu, ponieważ nie zgadzał się z jego treścią. Jesteśmy zainteresowani w tym przypadku określeniem okoliczności (zakładając, że takie istnieją), w których zachodzi obowiązek podjęcia takiej pracy. W obu przykładach zakładamy, że społeczeństwo chce chronić nadane uprawnienia lub prawa: zezwolenie na aborcję w pewnych okolicznościach w jednym przypadku oraz wolność wypowiedzi w drugim. W obu przypadkach mamy do jednak czynienia z sytuacją, w której podmiot nie może zrealizować swojego prawa lub zezwolenia bez udziału osób trzecich: lekarza lub drukarni.

Nasze rozumienie uprawnienia pochodzi od J. S. Milla, który uważa, że „[w]hen we call anything a person’s right, we mean that he has a valid claim on society to protect him in the possession of it, either by the force of law, or by that of education and opinion”. W związku z tym oczekujemy, że w przypadku praw i zezwoleń musi istnieć sposób, w jaki osoba lub organizacja posiadająca prawo (zezwolenie) jest w stanie je zrealizować z udziałem innych członków społeczeństwa, gdy taki wkład jest konieczny.

Istnieje wiele podmiotów (lekarze i drukarnie), które mogą być potencjalnie zobligowane, a każdy z nich może mieć powody do odmowy współpracy. Jednak ta odmowa nie może uniemożliwić realizacji czyjegoś roszczenia. Ponadto podmioty są niezależne i nie tworzą skoordynowanej struktury. Kto i kiedy ma obowiązek przyczynić się do realizacji uprawnień podmiotowych?

Proponujemy rozwiązanie, w którym ostatni dostępny potencjalny wykonawca roszczenia jest zobowiązany do pomocy, gdy wszyscy inni odmawiają. Istnieje wiele intuicyjnych zastrzeżeń do tego rozwiązania. Niemniej jednak uważamy, że warto dyskutować, a formalizacja jest dobrym sposobem na zbadanie jej szczegółów i konsekwencji.

Nasze rozważania przeprowadzimy z użyciem struktury formalnej (nC+ autorstwa M. Sergota i R. Cravena), w której będziemy w stanie wyrazić:

1. jak zmienia się świat: sytuacje (stany rzeczy, rzeczywiste i możliwe światy w różnych momentach czasu) i przejścia między sytuacjami (historie);
2. które sytuacje i przejścia są dobre, a które złe;
3. co czynią podmioty działające i jak ich działania przyczyniają się zmiany aktualnej sytuacji;
4. które prawa (zezwolenia) mają być chronione przez system normatywny;
5. które zachowania agentów są obowiązkowe.