Polski Zjazd Filozoficzny

wrzesień, 2019

2019pt13wrz17:0017:30Il n’y a donc pas un temps des philosophes? Spór Bergsona z Einsteinem o istotę czasumgr Anna Kuszmiruk (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)17:00 - 17:30 CTW-204 (Centrum Transferu Wiedzy) organizator: Sekcja Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej

abstrakt

6 kwietnia 1922 r. w Paryżu gościem Société française de philosophie był zyskujący coraz większą sławę Albert Einstein. Na spotkaniu obecny był również powszechnie znany wówczas filozof francuski, Henri Bergson. Choć nie chciał zabierać głosu, został wciągnięty do dyskusji, która szybko przerodziła się w spór o istotę czasu. Fizyk twierdził, że czas jest tym, co mierzą zegary, filozof zaś pytał, dlaczego zegary w ogóle zostały wymyślone. Dla Einsteina czasem per se był czas fizykalny; Bergson uważał, że równania matematyczne dotyczą jednoczesności, nie czasu. Filozof zarzucał Einsteinowi, że jego teoria wprowadza niebezpieczną metafizykę, zakłada bowiem pewną konkretną (błędną zdaniem filozofa) koncepcję czasu. Fizyk natomiast twierdził, że czas, o którym mówi Bergson, w ogóle nie istnieje. Słynne zdanie „Il n’y a donc pas un temps des philosophes” (nie ma czegoś takiego jak czas filozofów) miało być odpowiedzią na krytykę francuskiego filozofa. Stawiając pytanie czy faktycznie nie istnieje „czas filozofów”, zastanawiam się czym miałoby być Bergsonowskie trwanie (czyli rzeczywisty czas, durée) oraz jakie są filozoficzne implikacje stanowiska Einsteina na temat istoty czasu. Choć starcie tych dwóch wielkich umysłów miało miejsce owego dnia w Paryżu, debata między nimi toczyła się do końca ich życia. Bergson napisał pracę poświęconą w całości krytyce teorii względności, Einstein zaś wielokrotnie wspominał filozofa twierdząc, że ten nie zrozumiał jego koncepcji. Do debaty włączyli się inni wielcy myśliciele XX wieku, nie tylko fizycy, ale i filozofowie. Podczas gdy Bergsona popierał Alfred North Whitehead czy William James, po stronie Einsteina stanęli tacy filozofowie jak Ernst Cassirer czy Bertrand Russell. Choć uznano, że wygrał fizyk, późniejsze osiągnięcia w dziedzinie mechaniki kwantowej wskazują na to, że rację mógł mieć filozof. Spór Bergsona z Einsteinem o istotę czasu pozostaje zatem wciąż nierozstrzygnięty.

dzień i godzina

(Piątek) 17:00 - 17:30

sala

CTW-204 (Centrum Transferu Wiedzy)

organizator

Sekcja Historii Filozofii Nowożytnej i WspółczesnejKierownik Sekcji: prof. dr hab. Adam Grzeliński (UMK)
Sekretarz Sekcji: dr Anna Markwart (UMK)

obradom przewodniczy

dr Anna Markwart

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

X