Polski Zjazd Filozoficzny

wrzesień, 2019

2019pt13wrz15:0017:00szczególnie polecamyHistoria filozofii a filozofiaJanina Gajda-Krynicka, Stanisław Janeczek, Adam Grzeliński, Tomasz Kubalica, moderator Andrzej Noras15:00 - 17:00 CTW-113 (Centrum Transferu Wiedzy)sympozjum lub panel:Historia filozofii a filozofia

Historia filozofii a filozofia. Panel dyskusyjny

abstrakt

Historia filozofii winna spełniać warunek naukowości, a to znaczy, że powinna się odcinać od wszelkich faktograficznych ujęć filozofii, które koncentrują się tylko na elementach doksograficznych, pomijając to co najistotniejsze – problemy filozoficzne. Powinna się wystrzegać jakichkolwiek śladów stronniczości, wynikającej z przyjęcia określonej wizji filozofii. Winna założyć, że należy danego filozofa przede wszystkim zrozumieć. Okaże się wtedy, że Kant przeformułował problem metafizyki, ale nie jest to jednoznaczne ze stwierdzeniem, że metafizykę zniszczył. Dyskusja na ten temat toczy się wśród zwolenników i przeciwników Kanta, ale nawet w gronie tych pierwszych nie ma jednomyślności w ocenie dokonań autora Krytyki czystego rozumu.

Historyk filozofii znajduje się poniekąd w sytuacji etyka oceniającego ludzki czyn. Zadaje on, czy też nie zadaje sobie pytania: co jest istotne w analizowanej filozofii? I na tak postawione pytanie odpowiada w pierwszym rzędzie: intencja. Zatem również w odniesieniu do historyka filozofii ważne jest poznanie zamiaru, z jakim analizowany filozof podejmuje określony problem. Ta kwestia jest zresztą najbardziej dyskusyjna, gdyż ujawnia się tu zarzewie konfliktu: czy poznanie intencji, stoi w sprzeczności z pożądanym dystansem?

Jedynie w wyjątkowych sytuacjach historyk filozofii musi zwrócić uwagę na przesłanki biograficzne, które w decydujący sposób wpływają na rozumienie filozofii. Przykładem jest tu biografia Sørena Kierkegaarda (1813–1855), wychowywanego w obsesyjnej atmosferze religijnej, co zaowocowało pesymistycznym spojrzeniem na rzeczywistość. Wprawdzie pesymizm jest dziedzictwem epoki, gdyż w radykalnej metafizycznej odmianie wprowadził go dopiero Artur Schopenhauer (1788–1860) i rozwinął jego epigon Eduard von Hartmann (1842–1906), ale w najbardziej znaczącym stopniu określił właśnie filozofowanie tego, który uchodzi za ojca egzystencjalizmu. Nie w każdym jednak wypadku biografia jest tak istotna.

Jeśli historia filozofii ma być historią problemów ujętych w system, to mowa może być tylko o tzw. systemie otwartym, zakładając, iż problem historii filozofii (a więc również filozofii) jest problemem o charakterze nieskończonym. Z tego powodu Paul Natorp w swej analizie marburskiej koncepcji poznania odnosi się do „filozofii rozumianej jako metoda nieskończonego, twórczego rozwoju”[1].

Pojawia się także problem komplementarności badań historycznofilozoficznych, na który zwracał uwagę – co nie dziwi w kontekście poprzedniego postulatu – polski marburczyk Władysław Tatarkiewicz. Pisząc na temat interwencjonizmu w historii filozofii zauważa: „Z interwencjonizmu nie wynika, by historia musiała być subiektywna: wynika natomiast, że musi, jak zresztą każda nauka, być wysiłkiem zbiorowym, że tylko stopniowo zbliżać się może do celu, że interwencja interwencję uzupełnia”[2]. Wydaje się, że wymagana komplementarność jest ostatecznie dowodem tego, że filozofia (resp. historia filozofii) nigdy się nie skończy.

Z powyższego wynika cała złożoność historii filozofii. Dlatego zaprosiliśmy Szanownych Gości, aby zechcieli odpowiedzieć na dwa pytania:

Jak rozumiem historię filozofii?

Jaką rolę historia filozofii odgrywa dla filozofii samej?

Andrzej Noras

[1] P. Natorp, Kant a szkoła marburska, przeł. A. J. Noras, [w:] Neokantyzm badeński i marburski. Antologia tekstów, red. A. J. Noras, T. Kubalica, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2011, s. 247.

[2] W. Tatarkiewicz, O pisaniu historii filozofii, [w:] Idem, Droga do filozofii i inne rozprawy filozoficzne, t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971, s. 74.

Zapraszamy do udziału w panelu dyskusyjnym pt. Historia filozofii a filozofia. Panel odbędzie się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II podczas XI Polskiego Zjazdu Filozoficznego w dniu 13 września 2019  r. o godz. 15.00 (sala CTW-113).

W panelu udział wezmą:

prof. dr hab. Janina Gajda-Krynicka (em. prof. UWr)

prof. dr hab. Stanisław Janeczek (KUL)

prof. dr hab. Adam Grzeliński (UMK)

dr hab. Tomasz Kubalica (UŚ)

Moderator panelu

prof. dr hab. Andrzej Noras.

dzień i godzina

(Piątek) 15:00 - 17:00

sala

CTW-113 (Centrum Transferu Wiedzy)

obradom przewodniczy

prof. dr hab. Andrzej Noras

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

X