wrzesień, 2019
abstrakt
Ferekydes z Syros (ok. VI w. p.n.e.) był legendarnym nauczycielem Talesa i Pitagorasa, uznawanym za pierwszego prozaika. Z jego dzieła, prawdopodobnie zatytułowanego Pentemychos [Πεντέμυχος] zachowało się niewiele poza pierwszym zdaniem
abstrakt
Ferekydes z Syros (ok. VI w. p.n.e.) był legendarnym nauczycielem Talesa i Pitagorasa, uznawanym za pierwszego prozaika. Z jego dzieła, prawdopodobnie zatytułowanego Pentemychos [Πεντέμυχος] zachowało się niewiele poza pierwszym zdaniem i przekazami różnych autorów. Autorstwo niektórych fragmentów do dziś jest podważane, inne ocenia się na skażone wpływami myśli neoplatońskiej czy stoickiej, jednak istnienie tego mędrca i jego dzieła wydaje się niepodważalne.
Argumentując pisanym charakterem jego spuścizny oraz pozamitologiczną treścią opisu stworzenia, spróbuję pokazać, dlaczego w Ferekydesie upatrywać można pierwszego filozofa. Wyodrębniając te fragmenty, które można przypisać autorowi, opierając się o przekazy Arystotelesa, Diogenesa Laertiosa, Damaskiosa, Eudemosa, Porfiriusza, Hermiasza, Orygenesa i Marka Waleriusza Probusa, postaram się odtworzyć pokrótce najważniejsze elementy koncepcji Ferekydesa. Następnie wykorzystując metodę modalnej archeologii filozoficznej, zaprezentuję możliwą symboliczną interpretację tego przekazu, uwypuklając filozoficzny charakter niektórych tez z jego kosmogonii, w której najważniejszą rolę stanowią: trzy odwieczne zasady/bóstwa, Zas [Ζὰς], Chronos [Χρόνος] i Chtonie [Χϑονίη], ze szczególną rolą tego drugiego, jak również akt złożenia nasienia w zagłębieniach [μυχοῖς] i pierwotnego zmieszania.
Spróbuję przeczytać koncepcję Ferekydesa jako pewien model kosmogoniczny, w którym autor określa ἀρχαί, warunki wejściowe oraz odpowiada na najważniejsze pytania ontologiczne dotyczące struktury świata wskazując elementy uporządkowania rzeczywistości i zasady rządzące zmiennością.
Na zakończenie spróbuję odpowiedzieć na pytanie, czy istnienie tych ontologicznych intuicji można potwierdzić w tradycji tak jońskiej, jak i italskiej. Ustalenie to jest ważne, gdyż jako nauczyciel Talesa i Pitagorasa, Feredykes łączyłby dwa główne nurty filozofii przedsokratejskiej.
dzień i godzina
(Czwartek) 11:00 - 11:30
sala
C-324 (Collegium Jana Pawła II)
organizator
Sekcja Filozofii Przyrody i Filozofii Przyrodoznawstwaprzewodniczący Sekcji ks. prof. Janusz Mączka (UPJPII)
sekretarz Sekcji o. dr Jacek Poznański SJ (AIK)