wrzesień, 2019
abstrakt
Jednym z ważniejszych pism Mikołaja Reja o charakterze parenetyczno-wychowawczym jest „Żywot człowieka poczciwego”. Na temat owego dzieła rozpowszechniły się różne błędne mniemania. Jednym z
abstrakt
Jednym z ważniejszych pism Mikołaja Reja o charakterze parenetyczno-wychowawczym jest „Żywot człowieka poczciwego”. Na temat owego dzieła rozpowszechniły się różne błędne mniemania. Jednym z nich jest przekonanie, iż Rej oparł w nim swoje koncepcje etyczne i pedagogiczne przede wszystkim na religii, a konkretnie na teologii ewangelickiej (kalwińskiej), deprecjonuje się natomiast wątki filozoficzne obecne w „Żywocie”, twierdząc często, że polski pisarz nie miał dostatecznego pojęcia o filozofii. W swoim referacie postaram się udowodnić, iż choć Rej istotnie inspirował się teologią ewangelicko-reformowaną (zwaną błędnie kalwińską), to jednak jego rozważania parenetyczno-wychowawcze, zawarte w „Żywocie”, opierają się w pierwszym rzędzie na antycznej filozofii niechrześcijańskiej, którą Rej znał znacznie lepiej, niż twierdzą niektórzy badacze jego dorobku. Mikołaj z Nagłowic czerpał zatem pełnymi garściami z filozofii stoickiej, z którą zapoznał się za sprawą lektury pism Seneki. Poważał także Cycerona, do którego nawiązał zwłaszcza w trzeciej księdze swojej rozprawy. Stoicką koncepcję afektów łagodził przy pomocy odwołań do Arystotelesa i częściowo także do epikurejczyków. Wzorując się na stoikach, zasadniczym celem wychowania uczynił cnotę, zaś za przewodników ku niej obrał antycznych filozofów pogańskich, których stawiał za wzór współczesnym sobie chrześcijanom. Głosząc zarysowane powyżej poglądy, Rej odstąpił tym samym od typowej antropologii i soteriologii reformacyjnej, pesymistycznie oceniających kondycję moralną osób pozostających z dala od łaski Bożej, czyli właśnie, między innymi, owych pogan, których polski pisarz tak bardzo wysoko cenił. Mikołaj z Nagłowic nie mieścił się nawet w synergistycznej soteriologii katolickiej, gdyż wierzył, że dzięki swoim własnym wysiłkom i odpowiedniemu wychowaniu człowiek jest w stanie osiągnąć cnotę. Wynika z tego, iż w „Żywocie” Rej prezentuje się jako filozof wychowania i moralista, jeśli natomiast prowadzi rozważania teologiczne, to mają one raczej charakter teologii naturalnej.
dzień i godzina
(Wtorek) 10:30 - 11:00
sala
CTW-203 (Centrum Transferu Wiedzy)
organizator
Sekcja Historii Filozofii PolskiejPrzewodniczący Sekcji: dr hab. Andrzej Wawrzynowicz, prof. UAM
Sekretarz Sekcji: mgr Krystian Pawlaczyk (UAM)
obradom przewodniczy
dr hab. Andrzej Wawrzynowicz, prof. UAM
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu