Celem wystąpienia jest przedstawienie doświadczeń z kilkunastu lat prowadzenia zajęć z filozofii z osobami w wieku senioralnym w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Idea edukacji w późnej dorosłości wpisuje się w wizję edukacji całożyciowej, propagowanej przez teoretyków pedagogiki i realizowanej w różnych formach na całym świecie. Z danych GUS wynika, że na koniec 2018 r. ponad 9,5 miliona osób w Polsce miało 60 lat i więcej, co oznacza, iż prawie 25% stanowili ludzie, którzy w większości już nie pracowali, zatem dysponowali czasem wolnym, który mógłby zostać wypełniony z korzyścią dla nich samych, ale i społeczności, w której żyją.

W referacie przyjrzę się ujęciom późnej dorosłości i starości w literaturze gerontologicznej, psychologicznej i andragogice. Na ogół późną dorosłość lokuje się powyżej 60.-65. roku życia, ale „czasem granice późnej dorosłości są przesuwane, (…) zwłaszcza w sytuacji wydłużania się życia ludzkiego lub kariery zawodowej (…). Mówimy wówczas o «późnej dorosłości», lokując ją dopiero po ukończeniu 70.-75. roku życia” (Piotr K. Oleś). 

Pomysł uczenia się osób w późnej dorosłości wyszedł od Pierre’a Vellasa, profesora Uniwersytetu w Tuluzie, który w 1973 roku założył pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku. W Polsce pierwszy UTW powstał w Warszawie w 1975 roku, a o dynamicznym rozwoju tych placówek świadczy fakt, iż w 2018 roku było ich już 640! Karkonoski Uniwersytet Trzeciego Wieku został powołany uchwałą Senatu Kolegium Karkonoskiego jako integralna część Uczelni w 2000 roku, celem m.in. ustawicznego kształcenia seniorów, stymulowania rozwoju ich osobowości oraz podnoszenia sprawności intelektualnej. Służą temu wykłady i seminaria z różnych dziedzin wiedzy, w tym filozofii.

Od roku akademickiego 2001/2002 prowadzę regularne zajęcia ze słuchaczami KUTW. Pracując na uczelni, mogłam porównać chęć nauki, dyscyplinę, aktywność i zaangażowanie „studentów” UTW i „prawdziwych” studentów. Porównanie wypadało na korzyść seniorów, którzy przychodzą na zajęcia z własnego wyboru, z otwartym umysłem i rozbudzoną ciekawością nowych zagadnień czy postaci z historii filozofii. To bardzo trudne zadanie – sprostać oczekiwaniom ludzi, którzy mając za sobą lata nauki, studiów i doświadczeń, nie boją się wyrażania swojej opinii, gdy poziom zajęć jest niezgodny z ich oczekiwaniami. Każdego roku realizuję program skonstruowany specjalnie dla słuchaczy KUTW – w referacie pokażę, jak zmieniała się tematyka i forma zajęć, a także podzielę się refleksją nad potrzebą i znaczeniem edukacji filozoficznej w późnej dorosłości, bo „Starość jawi się jako czas pomyślny, w którym dopełnia się miara ludzkiego życia, ale także czas, w którym podejmuje się nowe zadania” (Jan Paweł II).